2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

196
HOOFDSTUK VI -DE PROCEDURELE ASPECTEN VAN DE SUBSTITUTIE
VAN MOTIEVEN DOOR HET HOF VAN CASSATIE IN BURGERLIJKE
ZAKEN 158
Mogelijk houdt de substitutie van motieven enkel de aandacht gaande van de
« orfèvres en technique de cassation » 159 terwijl zij door anderen eerder als een
curiosum wordt ervaren. Als er al aandacht werd aan besteed dan was dat vooral
omwille van de grondslagen ervan, van de voorwaarden voor de toepassing en van
de gevolgen 160 . Er werd ongetwijfeld veel minder aandacht besteed aan de
procedurele aspecten van het hanteren van die techniek 161 , althans tot er vragen
werden gesteld over de overeenstemming tussen die werkwijze en de vereisten van
artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de
Fundamentele Vrijheden (verder EVRM), zeker als het Hof van Cassatie ambtshalve
die procedure toepast, dat wil zeggen zonder dat een van de gedingvoerende partijen
daartoe het initiatief heeft genomen, en zij dus evenmin hun argumenten aan het Hof
hebben kunnen voorleggen om aldus de besluitvorming aan te zwengelen aan de
hand van argumenten die hen door die techniek werden ingegeven in het kader van
een bepaald cassatieberoep.
Uit de recente rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, en
met name uit een arrest van 13 oktober 2005, in zake Clinique des Acacias e.a., t.
Frankrijk 162 , blijkt dat dit Hof het beginsel van het tegensprekelijk karakter dat is
gewaarborgd door artikel 6.1 EVRM, stelt tegenover de substitutie van motieven,
wanneer het Hof van Cassatie ambtshalve daartoe overgaat, zonder dat de partijen
enig initiatief in die zin hebben genomen. Het risico bestaat dat in dat geval de
beslissing waartegen cassatieberoep wordt ingesteld, wordt gesteund op een
juridische grondslag waarover de partijen geen debat hebben kunnen voeren.
158 Dit hoofdstuk is opgesteld door de heer David De Roy, referendaris, onder de leiding van de heer E.
Waûters, afdelingsvoorzitter, de heer J. De Codt, raadsheer en de heer G. Dubrulle, advocaat-generaal. De
tekst verbindt slechts de auteur.
159 J.-FR. VAN DROOGHENBROECK, « La substitution de motifs astreinte à la contradiction », opm. onder
E.H.R.M. (3de afd.), arrest Clinique des Acacias e.a.t/ Frankrijk van 13 oktober 2005, J.T. 2005, p.678.
160 Over de substitutie van motieven door het Hof van Cassatie zie vooral, G. CLOSSET-MARCHAL, J.-FR.
VAN DROOGHENBROECK, S. UHLIG en A. DECROËS, « Examen de jurisprudence (1993 à 2005). Droit judiciaire
privé. Les voies de recours », R.C.J.B., 2006, p.405-411, nrs. 388-395 ; A. DECROËS, « La substitution de
motifs par la Cour de cassation », Ann. Dr. Lv., 1998, p.425-480 ; Ph. GÉRARD en M. GRÉGOIRE,
« Introduction à la méthode de la Cour de cassation », Rev. Dr. U.L.B., 1999, p.109-110 ; A. MEEUS,
« L’interprétation de la décision attaquée dans la procédure en cassation », Hommage à Jacques Heenen,
Brussel, 1994, p.313-315 (en de verwijzingen vermeld door die auteurs).
161 Zie evenwel G. CLOSSET-MARCHAL, J.-FR. VAN DROOGHENBROECK, S. UHLIG en A. DECROËS, op.cit., p.461-
467, nrs. 435-437 ; A. DECROËS, op.cit., p.474-479; J. KIRKPATRICK, « Un principe général du droit plus fort
que la loi : le respect du droit de défense en cas de décision judiciaire fondée sur un moyen pris
d’office », Imperat lex. Liber amicorum Pierre Marchal, Gent, 2003, p.286-287, nr 8.
162 J.T., 2005, p. 678 e.v., met opm. J.-Fr. VAN DROOGHENBROECK. Die beslissing werd ook besproken door
V. DELAPORTE, « La Cour de cassation et la substitution de motifs en matière civile », in het kader van de
dag « La France et la Cour européenne des droits de l'Homme. La jurisprudence en 2005 » (Paris, 27
février 2006), waarvan het verslag eerlang wordt gepubliceerd door de uitg. Bruylant, o.l.v. P. TAVERNIER.