2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

206
verhoogt de inaanmerkingneming van dergelijke feiten, die niet door de feitenrechter
zijn vastgesteld, maar wel uit de stukken blijken, aanzienlijk het risico dat de
partijen voor een verrassing komen te staan wanneer het Hof ambtshalve substitutie
van motieven toepast.
Over het algemeen blijkt uit de rechtspraak dat het Hof de voorkeur lijkt te geven
aan de beperkende benadering van de feiten op grond waarvan het substitutie van
motieven toepast en zich strikt houdt aan die welke zijn vastgesteld door de rechter
tegen wiens beslissing cassatieberoep is ingesteld 197 . De (niet zo talrijke) arresten
waarin het Hof blijkbaar wel feitelijke gegevens in aanmerking neemt die zijn
vastgesteld in de stukken van de rechtspleging waarop het acht vermag te slaan,
tonen aan dat die benadering de voorkeur kan krijgen wanneer de behandeling van
het middel het onderzoek van stukken van de rechtspleging vereist 198 ; het onderzoek
van die stukken verplicht trouwens het Hof daarom nog niet om feitelijke gegevens
te gebruiken die geen verband houden met die welke de feitenrechter in aanmerking
genomen heeft. 199
D.SUBSTITUTIE VAN EEN MOTIEF DAT HET BESTREDEN DICTUM NAAR RECHT VERANTWOORDT
Door de substitutie van motieven toe te passen verklaart het Hof het middel nietontvankelijk
bij gebrek aan belang. Het baseert zijn beslissing hierop dat de reden
waarom het middel niet kan leiden tot vernietiging van het bestreden dictum, is dat,
naar het oordeel van het Hof, een andere rechtsgrond – namelijk over het algemeen
een andere regel die van toepassing geoordeeld wordt op de feiten van de zaak 200 –
dat dictum naar recht verantwoordt.
De substitutie van die andere grondslag veronderstelt dat deze voldoet aan het ideaal
van wettigheid van het motief dat het dictum verantwoordt. Het betreft hier een eis
waarvan het Hof de naleving nagaat wanneer het in zijn antwoord op een door
verweerder of het openbaar ministerie opgeworpen middel van niet-ontvankelijkheid
197 Cf. Cass. 29 oktober 1992, A.C. 1991-1992, nr. 704; Cass. 2 december 2002, A.C. 2002, nr. 649;
Cass. 10 januari 2003, A.C. 2003, nr. 22; Cass. 16 december 2005, AR. C.03.0128.F en C.03.0206.F, met
concl. adv.-gen. Th. WERQUIN. In sommige zaken wordt de mogelijkheid van een substitutie van
motieven overwogen, maar vervolgens door het openbaar ministerie snel van de hand gewezen,omdat de
in het arrest vastgestelde feitelijke gegevens onvoldoende blijken te zijn om het beroep op dat procédé te
wettigen (cf. de concl. van eerste adv.-gen. J.–Fr. LECLERCQ, Cass. 13 december 2004, Pas. 2004,
S.04.0024.F nr. 609; concl. adv.-gen. G. BRESSELEERS, Cass. 19 januari 2001, A.C. 2001, nr. 39 )
198 Aldus brengt bijvoorbeeld het onderzoek van een middel dat de schending van artikel 807 van het
Gerechtelijk Wetboek aanvoert het Hof ertoe acht te slaan op de gedinginleidende dagvaarding (Cass. 11
maart 2004, A.C. 2004, nr. 139).
199 In de zaak die geleid heeft tot een arrest van 2 oktober 2003 (A.C. 2003, nr. 472 ) brengen de stukken
waarop het Hof vermag acht te slaan drie feitelijke gegevens aan het licht: de inhouding van
bedrijfsvoorheffing op de inkomsten van de verweerders voor het jaar 1989, het feit dat die voorheffing
voor dat jaar niet ten kohiere was gebracht en de onmogelijkheid om de aanslag voor dat jaar vast te
stellen op het ogenblik van de uitspraak van de rechter. Alleen de eerste twee feiten worden uitdrukkelijk
vastgesteld in het bestreden arrest; dat neemt niet weg dat het derde ten gevolge van de toepassing van de
belastingwet moet worden vastgesteld. Het Hof verdraait dus het geheel van de door het hof van beroep in
aanmerking genomen feiten niet.
200 A. DECROËS, op. cit., p. 451.