2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

52
De eerste overwegingen van het arrest bouwen voort op de jurisprudentiële evolutie
sinds het zogeheten Flandria-arrest 13 . De beginselen van scheiding der machten en
van de onafhankelijkheid van de wetgevende macht en van de parlementsleden
houden volgens het Hof niet in dat de Staat in het algemeen zou zijn ontheven van
zijn verplichting de schade te vergoeden die een fout van het Parlement aan een
derde heeft veroorzaakt. Tevens benadrukt het Hof dat artikel 144 van de Grondwet
alle burgerlijke rechten onder de bescherming stelt van de rechterlijke macht,
ongeacht de hoedanigheid van de gedingvoerende partijen en de aard van de
handeling waardoor een burgerlijk recht wordt geschonden.
Het Hof aanvaardt dus in het algemeen en zonder nader de voorwaarden van die
aansprakelijkheid te omschrijven dat de Staat aansprakelijk kan worden gesteld voor
een foutief optreden van de wetgevende macht. Dit ligt in de lijn van de reeds
bestaande mogelijkheid om de Staat aansprakelijk te stellen voor het onrechtmatige
handelen van (organen van) de uitvoerende macht, van de rechterlijke macht 14 , en
zelfs van de wetgevende macht wegens schending van het internationale
(inzonderheid het Europese) recht 15 .
De volgende overwegingen brengen een in dezen relevante precisering. De
principiële rechtsbescherming geboden door artikel 144 van de Grondwet laat
volgens het Hof “niet toe dat de rechter, rechtstreeks of onrechtstreeks, toezicht
uitoefent op de wijze waarop het parlement het recht van onderzoek uitoefent en tot
zijn besluit komt, en aldus op de wijze waarop de leden van de Kamers hun mening
uitdrukken”. Het Hof steunt die interpretatie op de parlementaire immuniteit
gewaarborgd door artikel 58 van de Grondwet. Die parlementaire immuniteit strekt
ertoe de vrijheid van meningsuiting in het parlement te beschermen en de scheiding
van machten tussen wetgever en rechter te handhaven en omvat alle parlementaire
werkzaamheden, ook deze van een parlementaire onderzoekscommissie. Volgens
het arrest zou die vrijheid in strijd met de Grondwet beperkt worden indien de
burgers het recht zouden hebben een schadeclaim in te leiden tegen de Staat op
grond van een beweerde onzorgvuldige mening geuit in het raam van de
parlementaire werkzaamheden. Het Hof merkt nog op dat deze zienswijze spoort
met het E.V.R.M. en geen onevenredige inbreuk uitmaakt op het erin gewaarborgde
recht op toegang tot de rechter.
In die optiek vernietigt het Hof het bestreden arrest, nu de appelrechters er
verkeerdelijk van uitgaan dat artikel 58 van de Grondwet niet uitsluit dat de Staat
aansprakelijk is voor een schadeverwekkende foutieve mening geuit in het raam van
de parlementaire werkzaamheden van een parlementaire onderzoekscommisie en
vervolgens het verslag van die onderzoekscommissie toetsen aan de
zorgvuldigheidsnorm van de artikelen 1382-1383 B.W. Zodoende beperken de
13
Cass. 5 november 1920 (Flandria), Pas. 1920, I, 193, met conclusie van eerste advocaat-generaal P.
LECLERCQ.
14
Cass. 19 december 1991 (Anca), A.C. 1991-92, nr. 215, en de conclusie van eerste advocaat-generaal J.
VELU.
15
Vgl. nog: Cass. 27 juni 1845, Pas. 1845, I, (392), 409, met conclusie van procureur-generaal M.
LECLERCQ.