2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

dat een niet adequate toepassing van die regels ten koste zou gaan van de essentiële
kenmerken van de cassatiefunctie, kan het Hof in de bepalingen en gebruiken van de
cassatieprocedure de middelen vinden die het in staat zullen stellen te verzekeren dat
het, door ambtshalve over te gaan tot substitutie van motieven, het recht van de
partijen op een eerlijk proces niet in het gedrang brengt.
§ 1.Substitutie van motieven op voorstel van het openbaar ministerie 220
De wijze van optreden van het openbaar ministerie heeft tot doel de mogelijkheid
van een substitutie van motieven aan te kondigen – althans als het zich bij dat
voornemen aansluit dan wel het uitdrukkelijk van de hand wijst 221 - wat in
voorkomend geval de eiser de gelegenheid zal geven te reageren. De eiser heeft
immers de mogelijkheid om te antwoorden op de conclusie van het openbaar
ministerie. Of effectieve tegenspraak mogelijk zal zijn hangt evenwel af van de
wijze waarop het openbaar ministerie een substitutie van motieven voorstelt. Wat
dat betreft dienen verschillende gevallen te worden onderzocht die overeenkomen
met de verschillende wijzen waarop de substitutie van motieven wordt voorgesteld.
Indien het openbaar ministerie het Hof in een schriftelijke conclusie een substitutie
van motieven voorstelt, kunnen de partijen hierop antwoorden door een pleitnota
neer te leggen of het Hof te vragen de zaak naar een vaste datum te verdagen. Dat
zijn de mogelijkheden die artikel 1107, tweede en derde lid, van het Gerechtelijk
Wetboek biedt.
Indien het openbaar ministerie geen schriftelijke conclusie neemt, maar zich
niettemin voorneemt om het Hof een substitutie van motieven voor te stellen, kan
het ervoor kiezen de partijen hiervan bij gewone brief in kennis te stellen zodat zij
daarop op passende wijze kunnen antwoorden ; die wijze van kennisgeving gaat
terug op die van artikel 1097, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek. Het
antwoord is mondeling of wordt gegeven in de vorm van een anticipatieve pleitnota.
Het Hof kan vervolgens ambtshalve overgaan tot de substitutie van motieven,
zonder dat het vereiste van de tegenspraak wordt omzeild.
Indien het openbaar ministerie bij wijze van mondelinge conclusie een substitutie
van motieven voorstelt of mogelijk acht, zelfs al was het om die mogelijkheid te
verwerpen, kan de eisende partij hetzij onmiddellijk antwoorden, hetzij om deze
reden de verdaging van de zaak vragen.
Bij stilzwijgen of afwezigheid van de partijen, wordt de zaak in beraad genomen.
Indien het Hof in dat geval overweegt een substitutie van motieven te doen, dan
wijst het een arrest waarin de mogelijke substitutie van motieven wordt toegelicht en
waarin zij een zitting vastlegt om de partijen toe te laten hun opmerkingen te
formuleren.
220 Deze tekst geldt alleen voor civiele zaken.
221 Cf. bijvoorbeeld, concl . eerste adv.-gen. J.-Fr. LECLERCQ, Cass. 13 december 2004, A.C. 2004,
nr.609.
213