2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

212
rechtsgronden van de eisen van de verzoeksters, zoals het debat daarover tot dan was
gevoerd.
Bovendien was de omstandigheid dat de verweersters de in de plaats gestelde
rechtsgrond hadden gesuggereerd volgens het Europees Hof geen reden om het Hof
van Cassatie te ontslaan van zijn informatieplicht, aangezien het gevaar voor
controverse over die rechtsgrond niet helemaal geweken was.
Door een uit de Franse rechtspraak gegroeide theorie « du moyen dans la cause »
waarop de Franse regering zich trachtte te beroepen ter rechtvaardiging van het niet
aan de tegenspraak der partijen onderworpen initiatief van de cassatierechter
terloops af te wijzen, geeft het Europees Hof voor de rechten van de mens ten slotte
duidelijk te kennen dat de in artikel 6.1 E.V.R.M. vastgelegde waarborgen van een
eerlijk proces elke substitutie van motieven verbieden, aangezien zij enkel
plaatsvindt op initiatief van de rechter en daardoor tot gevolg heeft dat de partijen
voor een verrassing komen te staan, daar de uitspraak over een cassatiemiddel wordt
verbonden aan een gegeven dat buiten de uitdrukkelijk door de partijen omschreven
grenzen van het geding valt en, méér nog, geen verband houdt met het door de eiser
opgeworpen cassatiemiddel 218 .
Het arrest van 13 oktober 2005 biedt aldus een interessante illustratie van de
toepassing van de waarborgen van het eerlijk proces op de procedures voor de
opperste gerechtshoven. Die discrete verwijzing naar het « système des cours de
cassation » 219 en, meer bepaald naar de omstandigheid dat het debat voor die hoven
vertrekt van de grondslagen en bakens die het cassatiemiddel uitzet, beperkt sterk de
betekenis van dat arrest “Clinique des Acacias”.
AFDELING 4 -HET VERLOOP VAN DE PROCEDURE IN GEVAL VAN AMBTSHALVE SUBSTITUTIE VAN
MOTIEVEN
Wanneer de substitutie van motieven waartoe het Hof besloten heeft de eiser wordt
“ingefluisterd” door de verweerder in cassatie, kan zij voor hem niet als een
verrassing komen, aangezien hij – gewaarschuwd door de memorie van antwoord
waaruit het voornemen blijkt om op dat procedé een beroep te doen – zijn
opmerkingen zal kunnen voordragen bij de pleidooien, eventueel voorafgegaan van
een pleitnota. Dat geval kan geen aanleiding geven tot moeilijkheden gelet op de
bovengenoemde recente rechtspraak van het Europees Hof.
Delicater is de toestand evenwel wanneer het middel van niet-ontvankelijkheid,
afgeleid uit het gemis aan belang dat door de substitutie van motieven ontstaat, door
het openbaar ministerie of, ambtshalve, door het Hof zelf wordt opgeworpen.
Verdeeld tussen de zorg om zijn rechtspraak niet hermetisch af te sluiten voor de
gevolgen van de uit artikel 6 E.V.R.M. afgeleide regels en de zorg om te voorkomen
218 Arrest, punt 41.
219 Zoals emeritus eerste voorzitter P. MARCHAL dat noemt (op. cit.)