2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

de uitlegging beoordeelt van de regel waarvan de substitutie aan het Hof wordt
gesuggereerd. 201
E.VERENIGBAARHEID VAN HET IN DE PLAATS GESTELDE MOTIEF MET DE NIET BEKRITISEERDE
MOTIEVEN VAN DE BESTREDEN BESLISSING
De substitutie van motieven mag niet worden toegepast op een motief dat de eiser
tot cassatie niet bekritiseert, of tot gevolg hebben dat een dergelijke grondslag, die
van elk middel verwijderd is, aan zijn toezicht wordt onderworpen. 202 In dezelfde
zin kan de substitutie van motieven niet worden gebaseerd op een feitelijk gegeven
waarmee de bestreden beslissing in strijd is, zonder op dat punt door een van de
middelen te worden bekritiseerd. 203
Die eis komt voort uit de meer algemene idee dat het Hof van Cassatie zijn
wettigheidstoezicht op de voorgelegde beslissingen enkel uitoefent binnen de strikte
grenzen, zoals ze zijn omschreven in het middel of de middelen die de eiser aanvoert
tot staving van zijn cassatieberoep 204 .
F.WETTIGHEID VAN HET BESTREDEN DICTUM
Soms wordt aangevoerd dat de substitutie van motieven de wettigheid van het
dictum van de bestreden beslissing veronderstelt. Die voorwaarde zou berusten op
een opvatting volgens welke “un arrêt ne peut être cassé que s’il décide
contrairement à la loi; quelles que soient les erreurs de doctrine que contiennent les
motifs, il doit être maintenu si la loi n’a pas été violée dans le dispositif” 205 . De
geldigheid van de verklaring waarin die voorwaarde voor de wettigheid van het
bestreden dictum wordt uitgedrukt vereist dat de betekenis ervan correct wordt
begrepen.
Uit het feit dat alleen de onwettigheid van het dictum tot cassatie kan leiden volgt
niet noodzakelijk dat het Hof van Cassatie, door het arrest te “redden” door een
substitutie van motieven, bevestigt dat (en vooraf heeft nagegaan of) het door het
middel bestreden dictum wettig is. Een dergelijke uitlegging van de voorwaarde
voor de wettigheid van het dictum als een voorwaarde die moet vervuld zijn opdat
substitutie van motieven mogelijk zou zijn, zou hierop neerkomen dat het Hof dat
van die techniek gebruik maakt aan dat bestreden dictum wettigheid verleent. Dat
kan echter in beginsel 206 nooit de sanctie zijn voor de door het Hof verrichte
toetsingen: indien het Hof een middel aanneemt, stelt het Hof de onwettigheid van
201 Cass. 26 april 1990, A.C. 1989-90, nr 501.
202 Cass. 21 oktober 1996, A.C. 1996, nr. 389.
203 Cass. 18 december 2000, A.C. 2000, nr. 700.
207
204
Idee waaruit tevens de regel volgt dat het Hof in burgerlijke zaken nooit ambtshalve een
cassatiemiddel opwerpt.
205
E. FAYE, La Cour de cassation. Traité de ses attributions, de sa compétence et de la procédure
observée en matière civile suivi du Code des lois, décrets, ordonnances et règlements. Paris, 1903, p. 128,
nr. 113 (aangehaald door A. DECROËS, op. cit., p. 437).