2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

Zowel de gevolgen van het beroep op die techniek als de omstandigheden waarin ze
kan worden toegepast 186 rechtvaardigen een beschrijving van de voornaamste
kenmerken.
§ 1.Hypothese en begrip
203
Wanneer een rechtzoekende bij het Hof een cassatieberoep instelt op grond van de
bevoegdheid die artikel 608 van het Gerechtelijk Wetboek aan het Hof toekent,
onderwerpt hij een beslissing waarbij de feitenrechter in laatste aanleg geheel of ten
dele uitspraak gedaan heeft over het geschil waarvan hij kennis moest nemen aan het
toezicht van het Hof.
Tot staving van dat cassatieberoep voert hij een of meer middel(en) aan waarin hij
de beslissing verwijt aangetast te zijn door onwettigheid, die voortvloeit uit het
voorwerp van de beslissing, de hoedanigheid of de bevoegdheid van de steller ervan,
of – en ongetwijfeld betreft het hier het meest voorkomende geval – de motivering
van de bestreden beslissing. De onwettigheid van een motief kan aldus worden
aangeklaagd in een cassatiemiddel, mits die onwettigheid de bestreden beslissing
ongeldig maakt; blijkt daarentegen evenwel dat zij door andere motieven wordt (of
kan worden) verantwoord, dan wordt dat middel dat niet met goed gevolg tot
cassatie kan leiden, geacht geen belang te hebben en wordt het niet-ontvankelijk
verklaard.
Een dergelijk geval waarin het middel geen belang heeft doet zich precies voor in
het geval dat het Hof van Cassatie de techniek van « de substitutie van motieven »
toepast. Het betreft hier een procedé waarbij het Hof weliswaar suggereert 187 dat een
middel gegrond kan worden verklaard 188 in zoverre het gericht is tegen bepaalde
motieven van een beslissing die voor het overige wettig is, maar aan die beslissing
een andere rechtsgrond geeft, die het in de plaats stelt van het in het middel
bekritiseerde motief, in zoverre de feitelijke gegevens waarop het acht vermag te
slaan zulks wettigen.
Wanneer de beslissing door het in de plaats gestelde motief verantwoord is, kan de
beslissing niet meer worden bestreden door een middel dat gegrond had kunnen
worden verklaard, maar dat, daar het aldus niet langer tot cassatie kan leiden, geen
belang meer vertoont en als niet-ontvankelijk beschouwd wordt.
186
Hoofdzakelijk gekenmerkt door het risico dat de partijen verrast worden tijdens een procedure
waarvan zij nochtans de grenzen hebben omschreven.
187
Het gebrek van de bestreden beslissing wordt zelden uitdrukkelijk aangeklaagd. Cf. nochtans Cass. 24
oktober 2003, A.C. 2003, nr. 528; 3 oktober 2005, S.04.0131.F (te verschijnen in A.C. op de datum van
het arrest) (arrest waarin het Hof, zonder te beslissen dat de beslissing door onwettigheid is aangetast,
niettemin verklaart zich aan te sluiten bij het betoog van de eiser betreffende de toepasselijkheid van
sommige bepalingen).
188
Wat impliciet doch onmiskenbaar veronderstelt dat het middel niet als niet-ontvankelijk wordt
beschouwd om andere motieven dan om het motief dat voortkomt uit de substitutie van motieven of dat
feitelijke grondslag mist.