2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

214
§ 2.Substitutie van motieven op voorstel van een zittend magistraat
Wanneer de substitutie van motieven door een zetelend magistraat wordt
voorgesteld onder andere voorwaarden dan door het openbaar ministerie, ontstaat
uiteraard een delicate situatie, daar de eiser tot cassatie hierdoor kan worden verrast.
Teneinde elke verrassing voor de eiser te voorkomen kan het Hof per analogie met
toepassing van artikel 1097, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek een arrest
wijzen waarin het beslist de zaak naar een vaste datum te verdagen. De eiser heeft de
gelegenheid om zich uit te laten op de aldus geplande terechtzitting of om vooraf en
volgens de boven geschetste praktijk een anticipatieve pleitnota neer te leggen.
Aldus wordt het verrassingseffect dat door de ambtshalve substitutie kan worden
veroorzaakt, voorkomen.
CONCLUSIE
Door de suggestie dat artikel 6.1 E.V.R.M. vereist dat de geplande substitutie van
motieven aan de tegenspraak van de partijen onderworpen wordt, plaatst het
Europees Hof voor de rechten van de mens het Hof van Cassatie voor een uitdaging
die overeenkomt met het zoeken naar een evenwicht tussen het respect voor de in
het Verdrag vastgelegde waarborgen en de vrijwaring van de werking van de hoven
van cassatie, waarvoor de substitutie van motieven precies zo kenmerkend is.
Dankzij de middelen die de regels betreffende de procedure ter zitting en de aldaar
toegestane praktijken aan het Hof van Cassatie verschaffen, kan dit Hof proprio
motu zijn toevlucht nemen tot de techniek van de substitutie van motieven zonder te
moeten vrezen dat de partijen hierdoor zullen worden verrast. Door hun de
gelegenheid te bieden te reageren op het voorstel van de substitutie behoedt het Hof
hen voor de ongemakken die met een dergelijke verrassing gepaard gaan en behoudt
het meteen de mogelijkheid voordeel te halen uit de “parallelle” standpunten van de
partijen en het openbaar ministerie net zoals het, algemeen gesproken, voordeel kan
halen uit het cassatieverzoekschrift, de memorie(s) van antwoord en de schriftelijke
conclusies.
Door de toepassing van de substitutie van motieven te omringen met processuele
waarborgen waardoor voorkomen wordt dat zijn bevoegdheid om terzake
initiatieven te nemen opnieuw in vraag gesteld wordt, dient het Hof tevens het ideaal
van proceseconomie: ingeval een beslissing vernietigd wordt op grond van een
middel dat niet tot substitutie van motieven aanleiding gegeven heeft, kan de rechter
waarnaar de zaak verwezen wordt wel degelijk uitspraak doen in een dictum
waarvan de inhoud en de gevolgen overeenkomen met het vernietigde dictum, met
dien verstande dat het ditmaal op een in rechte juist motief berust. Aldus voorkomen
de partijen een uitstel dat even nadelig als nutteloos is voor de afloop van hun
proces.