2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

Het verbindend karakter van een dergelijk beginsel is duidelijk. Het volgt uit de aard
zelf van het begrip. De geschreven wet, in tegenstelling tot het algemeen
rechtsbeginsel, drukt niet noodzakelijkerwijs een voor de hand liggende regel uit,
“conforme au fond permanent de la nature humaine”, zoals Geny het omschrijft 341 .
Bijgevolg dienen we een dergelijke wet slechts te kennen indien zij ons ter kennis is
gebracht door een bijzondere bekendmaking ; dan en alleen dan is zij voor ons
wettig verbindend, tegenstelbaar. Het algemeen rechtsbeginsel heeft deze formaliteit
niet nodig : het is van nature uit verbindend ; het bestaan ervan is zo algemeen
bekend dat het niet in schrift gebracht hoeft te worden en er hoeft evenmin in zijn
voordeel een onweerlegbaar vermoeden van bekendheid ingevoerd te worden.
Om een dergelijk beginsel uit het positief recht te bannen, is het noodzakelijk dat
een geschreven wet, een grondwettelijke bepaling of een regel van internationaal
recht het tegenovergestelde bepaalt 342 . Die noodzaak toont ook aan dat het algemeen
rechtsbeginsel van nature uit verbindend is : alleen een andere, verbindend
(verklaarde) regel kan hieraan afbreuk doen.
Het algemeen rechtsbeginsel – besluit – Het algemeen rechtsbeginsel beantwoordt
volgens ons aan alle karakteristieken van een “wet” in de zin van artikel 608 van het
Gerechtelijk Wetboek, hoewel een dergelijke rechtsregel niet uitgaat van de bevoege
overheid. We stellen dus voor om “wet” in de zin van dat artikel te omschrijven als
“de rechtsregel die uitgaat van een bevoegde overheid, of het algemeen
rechtsbeginsel, met algemene draagwijdte en verbindend karakter,”.
§ 2.De schending van de vreemde wet
Het komt voor dat de Belgische rechter, naar aanleiding van een geschil waarin het
buitenland betrokken is, een vreemde rechtsregel moet toepassen. Kan de schending,
door de Belgische rechter, van een dergelijke vreemde rechtsregel tot cassatie
leiden ? Is hij een “wet” in de zin van artikel 608 van het Gerechtelijk Wetboek ?
Schending van vreemd recht – Evolutie van het soort toezicht dat door het Hof
uitgeoefend wordt – Ooit liet het Hof de uitlegging van de vreemde wet die
krachtens de Belgische wet van toepassing was, aan de feitenrechter over. De
openingsrede van procureur-generaal Hayoit de Termicourt op 1 september 1962 343
vormde wat dat betreft een belangrijke ommekeer : de vreemde wet diende niet meer
beschouwd te worden als een feitelijk maar als een juridisch gegeven, als een
rechtsregel 344 ; wanneer de rechter zich vergist in de uitlegging van de vreemde wet,
tot 486).
341 Geciteerd door F. DUMON, « La notion de loi », o.c., p. 898.
251
342 J. SACE, o.c., p. 81.
343 R. HAYOIT de TERMICOURT, « La Cour de cassation et la loi étrangère », rede uitgesproken op 1
september 1962 op de plechtige openingszitting van het Hof, J.T. 1962, p. 469 e.v.; zie ook concl. eerste
adv.-gen. P. MAHAUX vóór Cass. 15 december 1966, A.C. 1967, I, 472.
344 « Expression d’une souveraineté étrangère, dont le respect s’impose au juge, la loi étrangère
apparaît elle-même comme une règle de droit » (R. HAYOIT de TERMICOURT, die Savatier citeert in
« La Cour de cassation et la loi étrangère », o.c., p. 472).