2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

202
recht van verdediging en de wapengelijkheid vereist. Zo is het ondenkbaar dat het
Hof een arrest bij verstek wijst wanneer een van de verwerende partijen niet binnen
de gestelde termijn is opgetreden: die idee ligt vervat in artikel 1113 van het
Gerechtelijk Wetboek waarvan het eerste lid bepaalt dat alle arresten van het Hof
geacht worden op tegenspraak te zijn gewezen 183 . Evenzo kan artikel 774 van het
Gerechtelijk Wetboek geen toepassing vinden in de cassatieprocedure, inzonderheid
het tweede lid dat bepaalt dat de rechter de heropening der debatten ambtshalve
moet bevelen alvorens de vordering geheel of gedeeltelijk af te wijzen, op grond van
een exceptie die de partijen voor hem niet hadden ingeroepen. Over die oplossing
kan men ongetwijfeld van mening verschillen 184 ; toch wordt zij opgelegd door
artikel 1097 van het Gerechtelijk Wetboek dat in zijn derde lid bepaalt dat ”het Hof
eveneens de verdaging van de zaak beveelt, indien het een middel van nietontvankelijkheid
ambtshalve wenst te onderzoeken”. Die waarborg moet toepassing
vinden telkens hij niet het resultaat kan zijn van de toepassing van artikel 774,
tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, precies omdat die toepassing is
uitgesloten.
Uit deze korte beschrijving van de functie van cassatie en van de rechtspleging
waartoe zij leidt volgt dat, zonder afbreuk te doen aan een subjectieve dimensie van
het cassatieberoep en aan de actieve rol van de partijen – en inzonderheid van de
eiser 185 - het Hof, dat de wettelijkheid van een beslissing toetst en daarbij waakt over
de eenheid van uitlegging van het recht, geen uitspraak doet over de aanspraken van
de partijen. Het Hof doet aldus uitspraak in een context die overwegend objectief
lijkt en het beschikt daartoe over een onaantastbare uitleggingsbevoegdheid van het
recht en van de bestreden beslissing, zodat het zijn analyse niet aan de tegenspraak
van de partijen moet onderwerpen, te meer daar zij, aangezien zij stoelt op de
uitoefening van die bevoegdheid, weinig of niet verschilt van de door de partijen
ontwikkelde argumenten.
Wanneer het Hof ambtshalve motieven substitueert ontstaat een toestand die gelet op
het voorgaande, uitzonderlijk mag worden genoemd. Dermate uitzonderlijk dat die
techniek enige verheldering vraagt.
AFDELING 2 -DE SUBSTITUTIE VAN MOTIEVEN: BEGRIP EN KENMERKEN
Door substitutie van motieven toe te passen, “ontdekt” het Hof een juridische
grondslag voor het bestreden dictum, die de partijen mogelijk is ontgaan bij de
lezing van de bestreden beslissing, en die voldoende is om de claim van de eiser tot
cassatie te verwerpen, door het middel niet ontvankelijk te verklaren.
183
Dat stilzwijgen belet helemaal niet dat het Hof het toezicht uitoefent dat door de eiser wordt gevraagd,
binnen de door de cassatiemiddelen bepaalde grenzen.
184
Vgl. G. CLOSSET-MARCHAL, J.-FR. VAN DROOGHENBROECK, S. UHLIG en A. DECROËS, op.cit., p.462-464.
185 Die door de middelen tot staving van zijn cassatieberoep de interventies van de verweerder en van
het openbaar ministerie bepaalt en het toezicht door het Hof in een bepaalde richting stuurt.