2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

Hoewel het arrest van 13 oktober 2005, gelet op de eigenheden van de
cassatieprocedure zoals zij door het Nieuwe Wetboek (Frans) van burgerlijke
rechtspleging is geregeld, maar een beperkt belang vertoont 163 , blijkt daaruit toch
eens te meer het kiese probleem van de draagwijdte en de grenzen van de
waarborgen die zijn vastgelegd in artikel 6.1 EVRM, wanneer die bepaling wordt
toegepast op de procedure van een cassatieberoep. De aard van de rol van het
gerecht dat uitspraak moet doen over dat buitengewoon rechtsmiddel vereist dat een
onderscheid wordt gemaakt, onder meer met betrekking tot de toepassing van het
beginsel van het tegensprekelijk karakter, tussen die rechtspleging en de
rechtspleging die doorgaans voor de bodemrechters wordt gevolgd.
Deze studie wil vooral nogmaals beklemtonen dat het bijzonder karakter van de taak
van cassatie de rechtspleging voor het Hof beïnvloedt en verantwoordt dat het
beginsel van het tegensprekelijk karakter daar op een specifieke manier wordt
ingevuld. In die context moet ook de wijze worden gezien van de procedure van een
substitutie van motieven die het Hof ambtshalve toepast.
Eerst wordt aandacht besteed aan de wijze waarop artikel 6.1 EVRM in de
cassatieprocedure wordt toegepast (1), en worden de voornaamste kenmerken van de
substitutie van motieven beschreven (2), nadien wordt in ‘t kort herinnerd aan de
leer uit het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van 13
oktober 2005 (3) en wordt geschetst hoe het Hof de procedure om ambtshalve, of
althans zonder dat de verweerder in cassatie die mogelijkheid heeft geopperd,
motieven te substitueren daarmee in overeenstemming kan brengen (4) .
AFDELING 1 -DE EERBIEDIGING VAN HET RECHT OP EEN EERLIJK PROCES IN DE RECHTSPLEGING
VOOR HET HOF VAN CASSATIE
197
Heden neemt men gemeenzaam aan dat het Hof, zelfs als het in een bepaald geschil
geen uitspraak moet doen over het bestaan van burgerlijke rechten of over de
gegrondheid van een beschuldiging in strafzaken, niet kan ontkomen aan de
verplichtingen die artikel 6.1, EVRM oplegt in het kader van de erkenning van het
recht op een eerlijk proces. Die leer werd voor het eerst uitgedrukt in het arrest
Delcourt t/ België dat op 17 februari 1970 door het Europees Hof voor de Rechten
van de Mens is gewezen. Hij wordt thans algemeen aanvaard met die beperking
evenwel dat de toepassing van die bepaling rekening moet houden met de
specificiteit van de opdracht van het Hof in het kader van de cassatieprocedure 164 .
163 Aangezien de veroordeling van Frankrijk niet het gevolg is van betwisting van de bepalingen inzake
de procedure in cassatie, en meer bepaald van de procedurele wijze waarop de substitutie van motieven
wordt geregeld, maar wel van het specifieke geval waarin het Franse Hof van Cassatie wordt verweten dat
het de partijen heeft verrast (zie infra, 2 de deel).
164 P. LEMMENS, « De waarborgen van een eerlijk proces in een cassatieprocedure », Liber amicorum
Lucien Simont, Brussel, 2002, p.149-165 ; P. MARCHAL, « La jurisprudence de la Cour européenne des
droits de l’homme et le système des cours de cassation », Mélanges John Kirkpatrick, Brussel, 2004,
p.597-610.