2006 - Jaarverslag Hof van Cassatie (PDF, 1.61 MB) - Federale ...

ministers en ministers van de gemeenschaps- en gewestregeringen 244 (in een zekere
mate, door ministeriële besluiten 245 ), reglementen en verordeningen van de
provincies (of verordeningen van de gouverneur met reglementaire inhoud), van de
gemeenten (of politiebesluiten van de burgemeester, met reglementaire inhoud) van
de agglomeratie.
De ministeriële circulaire – De leden van de verschillende executieven kunnen ook
circulaires uitvaardigen. In beginsel beogen die geen verordenende draagwijdte. Dat
middel wordt soms gebruikt door het bestuur om de wet uit te leggen of van
commentaar te voorzien, zonder daaraan iets toe te voegen; dat zijn interpretatieve
circulaires. Soms gaat het om maatregelen van inwendige orde waarbij de hiërarchie
een aantal onderrichtingen vastlegt voor haar ondergeschikten, die deze moeten
volgen aangezien zij gehoorzaamheid zijn verschuldigd en in voorkomend geval het
risico lopen disciplinair te worden gestraft wanneer zij zulks nalaten. Tenslotte kan
het gaan om een zogenaamd indicatieve circulaire, wanneer de overheid die een
discretionaire bevoegdheid heeft de algemene lijnen uitzet volgens welke zij de haar
voorgelegde specifieke gevallen zal beoordelen 246 .
Aldus voorgesteld zijn die circulaires in de regel niet bestemd voor de burgers. Zij
hoeven, a fortiori, de bewoordingen ervan niet in acht te nemen, en de overheid die
ze heeft uitgevaardigd kan de inhoud ervan aan hen niet tegenstelbaar maken. De
vaste rechtspraak van het Hof volgens welke een ministeriële circulaire geen
verbindende regels voor de burgers bevat en dus geen wet is in de zin van artikel
608 van het Gerechtelijk Wetboek, moet gezien worden in het licht van de klassieke
opvatting over de circulaire 247 .
De praktijk leert echter dat een administratieve circulaire, die weliswaar alleen
onderrichtingen voor de ambtenaren en de betrokken administratie bevat, toch 248
onrechtstreeks de rechten en verplichtingen van de burgers kan beïnvloeden 249 .
Zij kan zelfs, onder het mom van een uitlegging van de tekst, zonder meer de
draagwijdte ervan wijzigen of het stilzwijgen ervan op bepaalde punten aanvullen.
De circulaire verkrijgt dan, de facto het karakter van een verordenende akte. Uit de
artikelen 37 en 108 van de Grondwet volgt echter dat een minister alleen een
verordenende bevoegdheid heeft als een wet of een koninklijk besluit hem
uitdrukkelijk verordenende bevoegdheid toekent. Wanneer de verordenende
instellingen.
244 Art. 69 van de wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen.
245 Zie verder het gedeelte gewijd aan de ministeriële omzendbrief.
246
Dat geldt bijvoorbeeld voor de omzendbrieven van de gewestelijke voogdijoverheid ten aanzien van
de gemeenten.
247
R. ERGEC, « Le principe de légalité à l’épreuve des principes de bonne administration », R.C.J.B.
1998, p. 14 ; zie verder over het verbindend karakter van de « wet ».
248 Al dan niet weloverwogen.
221
249 A. MAST, J. DUJARDIN, M. VAN DAMME en J. VAN DE LANOTTE, Overzicht van het Belgisch
Administratief Recht, Antwerpen, Kluwer, 3de uitg., 1999, p. 41 ; M. UYTTENDAELE, o.c., p. 433, nr.
418.