You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1953-cü ildə yeni evin tikintisi üçün bünövrə yeri qazılarkən yer səthində 8 m<br />
dərinlikdə qədim qala divarından 400-500 m şərqə doğru (Hüsü Hacıyev küçəsi) kəhriz<br />
aşkar olunmuşdur. 12<br />
Kəhriz sisteminin baş lağımı düz xətlə şəhərin yuxarı hissəsi səmtində davam<br />
edirdi. Bu su kəməri Şamaxı darvazası rayonunda qalaya daxil olaraq, ş əhərin şərq<br />
hissəsinin suya ehtiyacını ödəyirdi. 13 1955-ci ildə yer çökməsi nəticəsində üç yerdə<br />
kəhriz quyusu aşkar edilmişdir. Quyuların hər üçü xeyli dərin - təqribən 12-13 m idi.<br />
Onların hamısında su var idi və diblərində yeraltı kanalların deşiyi görünürdü.<br />
Şübhəsiz, ilk iki quyu Hüsü Hacıyev küçəsindəki kəhriz sisteminin baş lağımının<br />
davamı olmuşdur. Üçüncü quyu isə yerinə görə, ehtimal ki, kəhrizin ayrıca qolu imiş.<br />
Mənbəyini indiki Mərkəzi mədəniyyət istirahət parkı rayonundakı iki bulaqdan<br />
götürən üçüncü su kəməri xətti də olmuşdur. O, qalaya indiki filarmoniya binasının<br />
yaxınlığında daxil olur və əsasən qədim şəhərin qərb və cənub hissələrinə xidmət<br />
edirdi. 14 Şəhər ərazisində aşkar edilən kəhriz sistemi üç əsas su kəməri vasitəsilə şirin<br />
bulaq suyu ilə təmin edilən və XIV əsrin sonu-XV əsrin əvvəlində fundamental və<br />
mürəkkəb kəhriz sisteminə malik feodal Bakısının su təchizatı haqqında Bakuvinin<br />
məlumatını tamamlamağa imkan verir. Ehtimal ki, həmin kəhriz sistemi daha əvvəllər<br />
qurulmuşdur. Bunu yuxarıda qeyd edilən kufi kitabəli daşın tapılması da göstərir.<br />
İçərişəhərdə Bakı yüksəkliyinin şimal təbəqələrində arxeoloji qazıntılar aparılarkən<br />
yuxarı təbəqənin (XIV-XVII əsrlər) məişət obyektləri arasında iriölçülü düzbucaqlı daş<br />
lövhələrdən hörülmüş, xeyli maili şəkildə qərbdən-şərqə doğru gedən yaxşı qalmış<br />
kanalizasiya xətti aşkar edilmişdir. Kanalizasiyanın örtüyü və döşənəyi də bir-birinə kip<br />
tutuşdurulmuş iri daş lövhələrdən ibarətdir. Kanalizasiyanın eni 0,6 m, dərinliyi 45<br />
sm-dir. Onun qərbə doğru davamı 1977-ci ildə 12 №-li sahə işlənərkən aşkar edilmişdir.<br />
Üzə çıxarılmış kanalizasiya xəttinin öyrənilməsi orta əsr feodal şəhəri Bakının yeraltı<br />
kommunikasiyaları haqqında müəyyən təsəvvür əldə etməyə imkan verir. 15<br />
Bakı özünün tarixi abidələri ilə <strong>Azərbaycan</strong> şəhərləri arasında mühüm yer tutur.<br />
Baş ticarət yollarından və işğalçıların gəldiyi böyük yoldan kənarda yerləşən və<br />
yarımsəhra çöllərlə əhatə olunan Bakı bir çox orta əsr tarixi və memarlıq abidələrini<br />
qoruyub saxlamışdır. Abşerona səpələnmiş və köhnə Bakı qalasındakı çoxlu miqdarda<br />
memarlıq abidələri - qalalar, karvansaralar, məscidlər, mədrəsələr, türbələr, hamamlar,<br />
ovdanlar, qəbirdaşları və s. XI-XIII əsrlərə aiddir. Ölkə monqollar tərəfindən istila<br />
olunduqdan sonra XIII əsrin 30-cu illərindən əsrin sonunadək böyük binaların<br />
tikilməsində fasilə yaranır ki, bu da ölkənin hərbi əməliyyatlarla əlaqədar dağıldığını<br />
göstərir.<br />
102
Change language