Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
qoşun və silahla kömək göstərilmiş, buna görə də onlar çarın Luninlə göndərdiyi ikinci<br />
manifestinə rədd cavabı vermiş və çar qoşunlarını Bakı qalasına buraxmaq<br />
istəməmişlər.<br />
Bakılıların cavabından narazı qalan imperator ş əhəri zorla almağa hazırlaşırdı.<br />
Lakin I Pyotrun Bakını tutması bir sıra mülahizələrə görə dayandırıldı və rus ordusunun<br />
böyük bir hissəsi Rusiyaya qayıtdı. 44 Pyotr 5 noyabr 1722-ci ildə Həştərxanda olarkən<br />
general-mayor M.A.Matyuşkinə sərəncam verdi: " Yazda Kazandan 15 hekbot gələndə<br />
dörd polkla onlarda Bakıya gedib onu almaq". 45<br />
Pyotr Xəzər dənizinin qərb və cənub sahillərini tutmağa (çünki həmin<br />
vilayətlərin, xüsusilə, Bakının türklər tərəfindən tutulmasından qorxurdu) və türkləri<br />
oradan sıxışdırıb Xəzər dənizinə sahib olmağa tələsirdi. Bununla Pyotr Rusiyanın<br />
Volqa-Xəzər yolu ilə ticarətini təmin etməyə, onu zəngin Hindistanla bağlamağa və<br />
Avropanın Şərqlə ticarətini Türkiyənin Kiçik Asiya torpaqlarından yan ötərək<br />
Rusiyadan keçməsinə yönəltməyə çalışırdı. 46<br />
Matyuşkin ordunun bir hissəsi ilə Həştərxanda qalaraq Bakıya yürüşə<br />
hazırlaşırdı. Matyuşkin ancaq 1723-cü il iyunun 20-də gəmilər gələndən sonra 15<br />
paketbatla, 5 qaliotla və bir neçə busla Həştərxandan Bakıya yollandı və iyulun 6-da<br />
Bakı körfəzinin ortasında lövbər saldı. 47 Gəmilər üç hissəyə bölündü. Onların bir<br />
hissəsi general-mayor Matyuşkinin, bir hissəsi general-mayor knyaz Trubetskoyun<br />
komandanlığı altında idi. Üçüncü hissəyə isə briqadir knyaz Urusov, Puşkin və<br />
Soymonov eskadranın üç hissəsinin yüksək rütbəli zabitləri idi. Artilleriyaya mayor<br />
Gerber komandanlıq edirdi. 48 Matyuşkin Həştərxandan İranın Peterburqdakı səfiri<br />
İsmayıl bəyin Bakı şəhərinin sultanı Məhəmmədhüseyn bəyə məktubunu özü ilə<br />
götürmüşdü. Məktubda səfir sultanı şəhəri ruslara təhvil verməyə sövq etməyə<br />
çalışırdı. 49 Həmin məktub mayor Neçayevlə şəhərə göndərilmişdi. Neçayevə bildirmək<br />
əmr olunmuşdu ki, "O, şəhəri qiyamçılardan qorumaq məqsədilə qəbul etmək üçün<br />
Ümumrusiya imperatoru böyük hökmdarın fərmanı ilə gəlmişdir. Ona görə də ümid<br />
edir ki, sultan bu işə mane olmaycaq, əksinə, İs mayıl bəyin məsləhətinə əməl<br />
edəcəkdir". 50 Lakin Bakı sultanı mayoru şəhərə buraxmadı və onu iki saat gəmi<br />
körpüsündə saxladıqdan sonra aşağıdakı şifahi cavabla buraxmışdır:<br />
"Bakı şəhərinin əhalisi əlahəzrət şahın sadiq təbəələridir. Onlar artıq dörd ildir<br />
ki, qiyamçı Davuda qarşı duruş gətirmişlər və bundan sonra həmin qiyamçı nə qədər<br />
yaşasa da, güc toplasa da, ondan qorxmurlar və kömək üçün nə bir nəfər qoşun, nə də<br />
bir batman azuqə istəmirlər. Səfirin məktubuna gəldikdə isə, o, Rusiyada yazılmışdır və<br />
üstəlik onlar İs mayıl bəyin məsləhətinə, yaxud əmrinə əməl etməyə borclu deyillər". 51<br />
Matyuşkin həmin cavabı alan kimi hücuma hazırlaş mağa başlamaq əmri verdi.<br />
Polkovniklər Ostafyevə və Bezobrazova dörd batalyonla sahilə çıxmaq, artilleriya<br />
komandiri mayor Gerberə isə qala divarlarını dəniz tərəfindən dağıtmaq üçün iki<br />
bombardir hekboru və 18 funtluq topları olan daha beş gəmi hazırlamaq əmr olundu". 52<br />
İyulun 21-də, səhər saat 7-də əsgərləri bir neçə gəminin himayəsi altında şlyupka<br />
və botlarda sahilə daşımağa başladılar. Dəstənin böyük bir hissəsi artıq sahilə çıxmış,<br />
Çəpərlərə sığınaraq mövqe tutmuşdu. Lakin bu zaman İran qarnizonunun güclü süvari<br />
152
Change language