You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Şirvana gəldi. 110<br />
1806-cı ilin mayında Dərbəndi, Qubanı və Bakını 111 tutmaq üçün Qızlar<br />
(Kizlyar) yolu ilə general Qlazenanın başçılığı altında 2500 nəfərlik dəstə göndərildi.<br />
1806-cı il iyunun 21-də rus qoşunları Dərbəndə girdi. 112<br />
Dərbəndin alınmasından bir ay sonra general Bulqakov buraya gəldi. O, əvvəlcə<br />
Qubaya getdi, oradan isə bakılı Hüseynqulu xanla ittifaq bağladığına görə o vaxt<br />
Şeyxəli xandan incimiş II Mirzə Məhəmməd xanla birlikdə Bakıya yola düşdü. 113<br />
Bulqakov Bakıya yaxınlaşdıqda şəhər əhalisinə müraciət göndərərək könüllü<br />
surətdə təslim olmağı və əmin-amanlığı qorumağı təklif etdi. Hüseynqulu xan yaxın<br />
adamı olan Kazım bəyi qalanın bayraqları, açarları və duz-çörəklə Bulqakovun<br />
pişvazına göndərdi. Xanın elçilərini Beşbarmaq dağının yaxınlığında qarşılayan<br />
Bulqakov xanın və Bakı əhalisinin zərər çəkməyəcəyini vəd etdi. Vədlərinin təsdiqi<br />
üçün Bulqakov öz oğlunu Bakı şəhərinə göndərdi. Lakin şəhər əhalisi rusların intiqam<br />
alacağından qorxaraq şəhəri tərk edib dağlara qaçdı. Gənc Bulqakov bir hissəsi qayıdıb<br />
gələn əhalini çətinliklə sakitləşdirdi. Lakin cəzalandırılacağından qorxuya düşən<br />
Hüseynqulu xan ailəsi ilə Qubaya, oradan da İrana qaçdı. Bakı xanlığı ləğv edildi.<br />
Bu hadisələri təsvir edən Bakıxanov Bakı xanı haqqında yazır: "Cəsarətli, lakin<br />
təbiətən iradəsiz və ürəyi saf bir əmir olan Hüseynqulu xan öz təbəəsi ilə İrana qaçdı...<br />
Bulqakov Bakın ı Rusiya dövlətinin ixtiyarına keçirdi..." 114<br />
Çar qoşunları Bakıya girərkən II Mirzə Məhəmməd xan Bulqakovun yanında<br />
idi. Sonralar, 1809-cu ildə Quba xanlığının idarə olunması ona tapşırılmışdı. 115<br />
Butkov həmin hadisələri təsvir edərək yazır: "1806-cı il sentyabrın 18-də qraf<br />
Qudoviçin tabeçiliyində xidmətə göndərilmiş infanteriya generalı Sergey Alekseyeviç<br />
Bulqakoy Dərbənddə qoşunu Qlazenandan qəbul edərək Bakını tutmaq üçün hərəkət<br />
etdi. Rus qoşunları Qubanı və Bakını heç bir müqavimət görmədən tutmuş və onların<br />
əhalisinə sədaqət andı içdirilmişdir". 116<br />
Deyildiyi kimi, Hüseynqulu xanla birlikdə onun ailəsi və yaxın adamları, o<br />
sıradan Əhməd bəy də İrana qaçmışdı. Onlar Ərdəbil yaxınlığındakı Barı kəndində<br />
məskunlaş mışdılar. Bu kəndin bəzi sakinlərini indiyədək bakılı adlandırırlar. Çarizmin<br />
Bakını tutması xanlığın taleyini həll etdi. Ayrı-ayrı feodallar arasında qanlı ara<br />
müharibələrinə, ölkəni viran qoyan və XVIII əsrdə neft təsərrüfatını tənəzzülə uğradan<br />
yadelli hücumlara son qoyuldu.<br />
1806-cı ildən Bakı tarixinin yeni dövrü, kapitalist münasibətlərinin inkişaf dövrü<br />
başlanır.<br />
215
Change language