Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
qədər yükləmək olar. Onu yemək olmaz, amma yandırmaq, qaşınma və qotur<br />
tutmuş dəvələri yağlamaq olar. Bu yağ üçün çox uzaq yerlərdən gəlirlər və hər yerdə<br />
yalnız onu yandırırlar". 16<br />
Bu parçadan belə bir nəticə çıxarmaq mümkündür ki, neftdən təkcə təsərrüfat<br />
həyatının müxtəlif sahələrində deyil, həm də müalicə vasitəsi kimi istifadə olunurdu.<br />
Neftin şəfaverici xassələri qədim zamanlardan qeyd edilmişdir. Bakı nefti ilə bir sıra<br />
xəstəliklər müalicə olunurdu. Abşeron neftinin şəfaverici xassələri A zərbaycandan<br />
çox-çox uzaqlarda məşhur idi. Buraya müxtəlif və uzaq ölkələrdən müalicəyə gəlirdilər.<br />
Neftdən ta qədimdən işıqlandırma vasitəsi kimi də istifadə edilmişdir. Neftin<br />
çıraqlarda istifadə olunmasını istər Bakı və Abşeron istərsə də bütün <strong>Azərbaycan</strong><br />
ərazisində, o cümlədən arxeoloji qazıntılar zamanı Şirvanşahlar sarayının ərazisində, 17<br />
Beyləqanda (Örənqalada), 18 Naxçıvanda, Bərdədə, qədim Gəncədə, Qəbələdə və digər<br />
şəhərlərdə tapılmış gil çıraqlar da təsdiq edir. Rəşidəddin, Mirxond və digər<br />
müəlliflərin 19 xəbər verdikləri kimi monqollar neftdən hərbi texnikada da istifadə<br />
etmişlər.<br />
Təqribən 1320-ci ildə <strong>Azərbaycan</strong>dan keçib İrana getmiş fransız missioneri<br />
rahib Jurden Katalani de Severak yol qeydlərində <strong>Azərbaycan</strong>ın şəhərləri, o cümlədən<br />
Bakı haqqında qısa məlumat verir: " Bakı deyilən bir yerdə quyular qazır və onlardan<br />
"neft" adlandırılan yağ çıxarırlar. Bu yağ çox isti və şəfavericidir, o, həqiqətən çox<br />
yaxşı yanır". 20<br />
Bakı neftinin müalicə xassələrini XV əsrin ikinci yarısı (təqribən 1471-ci il)<br />
Venesiya səyyahı İosafata Barbaro da qeyd etmişdir: "Dənizin bu hissəsində Bakı<br />
deyilən şəhər - dənizin də adı onun adındandır, - yanında isə bir dağ var. Həmin dağdan<br />
çox pis iyli qara yağ çıxır. Ondan gecələr çıraqları yandırmaq üçün və ildə iki dəfə<br />
dəvələrə sürtmək üçün istifadə edilir, çünki bu yağla sürtülmədikdə onlar qoturluq<br />
tuturlar". 21<br />
Digər Venesiya səyyahı və səfiri A mbroco Kontarini (1473-cü il) öz qeydlərində<br />
Abşeronda işlədilən başqa bir işıqlandırma və müalicə vasitəsindən danışır. O,<br />
suitilərdən bəhs edir, "onların piyindən çıraqlarda işlədilən yağ və dəvələrə sürtmək<br />
üçün məlhəm hazırlandığını və çoxlu miqdarda qonşu ölkələrə aparıldığını" 22 göstərir.<br />
Bakı haqqında venesiyalıların məlumatlarından başqa, əslən bakılı olan XIV<br />
Ramuzioda "gəmi" əvəzinə "dəv" getmişdir. Ramuzionun mətnində petroleyin (neftin)<br />
müalicə xassələri bir qədər geniş müəyyənləşdirilir: insanlar ondan sürtkü dərmanı kimi bir çox<br />
xəstəliklərin müalicəsində istifadə edirdilər. Barbaro (Ramuzio II, 109) onun adını dəvələr üçün<br />
sürtkü müalicə vasitəsi kimi çəkir. 15<br />
Jurden Katalani de Severak Şərqə XIV əsrin birinci yarısında, katolik dinini monqollar<br />
arasında yaymaq imkanlarını öyrənmək məqsədilə səfərə çıxmışdı.<br />
İosafato Barbaro İrana diplomatik məqsədlərlə, Uzun Həsənlə danışıqlar aparmaq<br />
üçün getmişdi.<br />
76
Change language