Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1947-ci və 1958-1962-ci illərdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı üstündə bağ<br />
salınmış torpaq örtüyünün altında böyük hamam (26 otaqlı) aşkar edilmişdir.<br />
Hal-hazırda hamam həm üstdən, həm də içəridən torpaqdan təmizlənmişdir. Hamam<br />
adətən, qışda istini, yayda isə soyuğu qoruyub saxlamaq məqsədilə tikilən başqa<br />
Abşeron hamamları kimi, yer səviyyəsindən dərinlikdə idi. Onun otaqlarından biri<br />
səkkizbucaqlıdır. Otaqların günbəzində işıq düşməsi üçün açırımlar - bacalar<br />
qoyulmuşdur. Hamamın daş tağtavanı, staliktit bəzəkləri var idi. Divarlar və hovuz<br />
qismən bugünədək qalmış kaşı ilə örtülmüşdü. XVIII əsr səyyahı İ.Lerx xəbər verir ki,<br />
hamam həm bayırdan, həm də içəridən yaxşı bəzədilmişdir. 157 Su döşəmənin<br />
pərvazında quraşdırılmış kəmərlə döşəmədə tikilmiş hovuza dolurdu.<br />
Hamam dəhlizdən, soyunub-geyinmə salonundan, mərkəzi salondan, ayrı-ayrı<br />
çimmə və buğxana otaqlarından, habelə isti və soyuq su hovuzlarından (xəznələrdən)<br />
ibarət idi. Hamam döşəmələrin altında quraşdırılan və qızdırıcı kameraya - "külxan"a<br />
birləşdirilən isti hava kanalları vasitəsilə isidilirdi. 158<br />
Hamam "şam kimi yanan sarı rəngli" 159 daş kimi bərkimiş ağ neftlə qızdırılırdı.<br />
Həmin neft şəhərə gətirilərək, əhali tərəfindən yanacaq kimi istifadə olunurdu. Hamama<br />
şirvanşahın ailəsinə və saray adamlarına xidmət edirdi. Hamam su bilavasitə onun<br />
yaxınlığındakı qədim ovdandan gətirilirdi. İ.Lerx həmin ovdan haqqında aşağıdakıları<br />
xəbər verir: "Şəhərin yaxınlığında çay yoxdur. Əhali quyu suyundan istifadə edir; ən<br />
yaxşı su isə daşda oyulmuş 70 pilləli şah quyusundan çıxarılır". 160<br />
Ovdan yerüstü hissəsi (girişi) səliqə ilə düzülən daş hörgü ilə işlənmiş sal qayada<br />
qazılmışdı. Girişin böyük dərinlikdəki hovuzun başında qurtaran pilləkənə tərəf aparan<br />
düzbucaqlı çatma açırımı var idi. Su buraya yeraltı lağımlardan - kəhrizlərdən<br />
yığılırdı. 161<br />
Qərb qala divarı yaxın lığında inşaat işləri aparılarkən təqribən 10 metr<br />
dərinlikdə dağlardan ovdan və Şirvanşahlar sarayı istiqamətində gələn qədim su kəməri<br />
aşkara çıxmışdır. Ehtimal ki, saraya və hamama su bu kəmərlə gətirilmişdir. Yaşlı<br />
sakinlərin dediyinə görə, saray binasının şimal-şərqində əvvəllər şah tövlələri<br />
olmuşdur. Hal-hazırda isə burada yaşayış evləri tikilmişdir. Divanxanadan şimaldakı<br />
yaşayış evlərindən birində hörgüsü sarayın fasadının hörgüsünə oxşayan qədim divarın<br />
gövdəsi görünür. Bu, ehtimal ki, saray ansamblına daxil olan binaların qalıqlarıdır.<br />
Qeyd etmək lazımdır ki, ansambla daxil olan binalar müxtəlif vaxtlarda tikilsə<br />
də, vahid memarlıq üslubu ilə birləşdirilmişdir. Seyid Yəhyanın məqbərəsinə bitişik<br />
məscid, eləcə də, türbə və aşağı həyətdəki məscid xaçabənzər günbəzşəkilli binaların<br />
prinsipi ilə planlaşdırılmışdır. Üslub vəhdəti memarlıq formalarının yığca mlığında, tağ<br />
və stalaktitlərin formasında, baştağların, tağların timpanlarının və binaların digər<br />
hissələrinin haşiyələrinin zəngin naxışlanmasında və bəzədilməsində, ərəb<br />
hürufatından bəzək kimi istifadə olunmasında, binaların hörgüsündə müxtəlif rəngli<br />
daşlardan ensiz və enli zolaqlar salınmasında və digər detallarda təzahür edir.<br />
Şirvanşahlar sarayı ansamblı <strong>Azərbaycan</strong> memarlığının və dekorativ tətbiqi<br />
sənətinin, inşaat texnikasının böyük inkişafından, o dövrün memarlarının,<br />
həkkaklarının, nəqqaşlarının yüksək sənətkarlığından xəbər verir. Bu memarlığın<br />
122
Change language