You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
vaxt Şirvanda şirvanşahlar Keyqubad, sonralar is ə onun oğlu Kavus hakimiyyət<br />
sürmüşdür. Elxanilər dövləti dağıldıqdan sonra onun ərazisində digər xırda müsəlman<br />
sülalələri ilə yanaşı, nümayəndələri Şirvanşahlarla mübarizə aparan Çobanilər, sonralar<br />
isə Cəlairilərin hakimiyyəti bərqərar oldu. Həmin mübarizələrin nəticəsi numizmatika<br />
materialında əksini tapmışdır. Cəlairi Şeyx Üveysin vassalı olmasını qəbul edən<br />
şirvanşah Kavus dövründə h.762 (1360/l)-ci və 766 (1362/3)-cı illərdə Bakıda onun<br />
adından gümüş sikkə kəsilmişdir 54 . Lakin 766-cı ildə Kavus Şeyx Üveysə qarşı çıxdı və<br />
h.769-770 (1367/8- 1368/9)-ci illərdə Bakıda kəsilmiş sikkələrdə bu sultanın adı yox<br />
oldu. 55 Cəlairilərlə mübaribədə məğlubiyyətə uğrayan Kavus təslim oldu, üç ay<br />
həbsxanada saxlanıldıqdan sonra buraxıldı və ömrünün sonunadək Şeyx Üveysin sadiq<br />
vassalı olaraq qaldı. 56<br />
Göründüyü kimi, göstərilən hadisələr Bakıya da şamil idi. Belə ki mənbələrin<br />
məlumatına görə, bir sıra yerlərin, o cümlədən Bakı vilayətinin feodal malikləri Hacı<br />
Fəramərz və Hacı Firidun sultan Üveysin hüzuruna gedib itaətlərini bildirməyə məcbur<br />
oldular. Onlar hər il Üveysə "mal", yaxud " xərac" adlandırılan vergi verməyi öhdələrinə<br />
götürdülər. 57<br />
Kavusun oğlu, cəlairilərlə dostluq münasibətləri saxlayan şirvanşah Huşəngin<br />
zamanında Şirvanın Bakuyə, Güştəsbi, Şəbəran və Şamaxı şəhərlərində üzərində Şeyx<br />
Üveysin oğlu, h.776 (1374/5)-cı ildən h.784 (1382)-cü ilədək hökmranlıq etmiş<br />
Cəlaləddin Hüseynin, habelə, onun qardaşı Qiyasəddin Əhmədin (h.782-813<br />
(1382-1410)-cü illər) adları çəkilən kitabə olan gümüş pullar zərb edilirdi. 58<br />
XIV əsrin sonlarında Şirvanda xırda feodalların və kəndlilərin zadəganlar<br />
əleyhinə üsyanı baş verdi. Bu hadisələr zamanı şirvanşah Huşəng şirvanlılar tərəfindən<br />
öldürüldü. Feodallar Huşəngin əmisi oğlu şeyx I İbrahim Sultan Məhəmməd ibn<br />
Keyqubadı şirvanşah seçdilər. O, Məzyədilər sülaləsinin bir qolu olan Dərbəndi<br />
Şirvanşahları sülaləsinin (1382-1538-ci illər) əsasını qoydu. Şeyx İbrahim Şəki<br />
kəndlərindən birində əkinçiliklə məşğul olan zadəgan mənşəli yoxsullaşmış feodal idi.<br />
Böyük feodal və görkəmli dövlət xadimi olan şeyx İbrahim Teymurun <strong>Azərbaycan</strong>a<br />
hücumu zamanı ona itaət göstərərək, ölkənin dağıdılmasının qarşısını aldı və onun<br />
rəğbətini qazanaraq Şirvanın hakimi təyin olundu. 1392/3-cü ildə Teymur oğlu<br />
Miranşahı Şirvanın, o cümlədən Bakın ın hakimi təyin etdikdə belə şirvanşah özünün<br />
şirvanşah titulunu saxladı. 59<br />
H.787 (1385/6)-ci ildə Qızıl Orda xanı Toxtamış 90 minlik ordu ılə <strong>Azərbaycan</strong>a<br />
soxuldu. O, Şirvanın bir sıra şəhərlərini viran edərək Təbrizə yollandı. H.791-792-ci<br />
illərdə (1388/9 və 1389/90-cı illər) Bakıda, Şamaxıda və Şəbəranda Toxtamışın<br />
adından sikkə kəsilmişdi. 60 Lakin Toxtamışın ordusu ölkəni tezliklə tərk etdi.<br />
1387-ci ildə Teymurun qoşunları yenidən Şirvana girdi. Mənbələr xəbər verirlər<br />
ki, Teymur XIV əsrin sonlarında Dərbənd limanından keçmişdir. Onun burada olmasını<br />
XIV əsrin sonunda Bakıda onun adından kəsilmiş gümüş və mis sikkələr də təsdiq<br />
edir. 61 Yeddiillik müharibə (1399-1405-ci illər) zamanı Teymur Kiçik Asiyaya (Ruma),<br />
Osmanlı sultanı Bəyazidə qarşı yürüş etdi. Bu müharibədə Teymurun tərəfində<br />
şirvanşah İbrahim də iştirak edirdi. Teymur h.803 (1400)-cü ildə Suriyaya daxil olarkən<br />
68
Change language