Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
kimi Hüseynqulu xan da daxili müstəqillikdən və hakimiyyətdən məhrum<br />
olacaqlarından qorxaraq Rusiya təbəəliyinə keçməkdə tərəddüd edirdilər. 56 Onların<br />
Rusiya və İranla siyasətlərindəki səbatsızlıq və ikilik də bundan irəli gəlirdi. Bu və ya<br />
digər dövlətin gücləndiyini gördükdə onlar da gah bu, gah da başqa tərəfə meyl<br />
edirdilər.<br />
1795-ci ilin sonlarında Ağa Məhəmməd xan Qacar Cənubi Qafqaza yürüşə<br />
başladı. Ağa Məhəmməd xanın güclənməsi və onun <strong>Azərbaycan</strong> xanlıqlarını öz<br />
hakimiyyətinə tabe etdirmək niyyəti Rusiya hökumətini narahat edirdi və o, xana<br />
açıqcasına başa saldı ki, Rusiyanın himayəsi altında olan bu vilayətlərə qəsd edilməsi<br />
Rusiya əleyhinə yönəldilmiş hərəkət sayılacaqdır. 57<br />
Dərbəndli Şeyxəli xan və bakılı Hüseynqulu xan Rusiya təbəəliyini qəbul<br />
etməyə çalışsalar da, onların bu məsələ ilə əlaqədar elçiləri Peterburqda ikən Ağa<br />
Məhəmməd xanın elçilərini hörmətlə qəbul edib, onları hədiyyələrlə yola saldılar. Ağa<br />
Məhəmməd xanın bütün Şirvana naib təyin etdiyi Şeyxəli xan ona tərəf meyl etməyə və<br />
ruslardan uzaqlaşmağa başladı. 58<br />
Dərbənd, Bakı və Şəki xanları Tiflisin 1795-ci il sentyabrın 12-də Ağa<br />
Məhəmməd xanın qoşunları tərəfindən alınıb dağıdılmasını bayram etdilər və elçiləri<br />
vasitəsilə Ağa Məhəmməd xana təbrik göndərərək ona itaətlərini yazılı izhar etdilər. 59<br />
Bununla belə, Şamaxını tutan Ağa Məhəmməd xan Bakıdan böyük məbləğdə<br />
pul və mal şəklində təzminat aldı. 60<br />
General Qudoviç şah qoşunları Şirvanı zəbt edəcəkləri təqdirdə Dərbəndi<br />
tutmaq əmri almışdı. Üç piyada batalyonu general-mayor Savelyevin komandası altında<br />
Dərbəndə yaxınlaşdı. Lakin Şeyxəli xan rus dəstəsini qəbul etmədi. Bakı xanı Şeyxəli<br />
xana kömək olaraq topçularla birlikdə iki top göndərmişdi. 61 Rusların azsaylı dəstəsi<br />
Dərbəndi tərk edib geri çəkildi.<br />
Ağa Məhəmməd xanın ordusu tezliklə Şirvanı tərk edərək Muğana, oradan da<br />
<strong>Azərbaycan</strong>ın cənubuna yollandı.<br />
1796-cı ilin yazında II Yekaterinanın əmri ilə qraf Valerian Zubovun<br />
komandanlığı ilə çar ordusu Cənubi Qafqaza və <strong>Azərbaycan</strong>a böyük yürüşə başladı. Bu<br />
yürüşün rəsmi motivi Ağa Məhəmməd xanı Tiflisi və Gürcüstanı dağıtdığına görə<br />
cəzalandırmaq istəyi idi. Əslində isə, çar hökuməti <strong>Azərbaycan</strong>ın Ağa Məhəmməd<br />
xanın əl uzatdığ ı şimalında öz hakimiyyətini möhkəmləndirməyə cəhd göstərirdi. II<br />
Yekaterina vaxtı ilə I Pyotrun başa çatdıra bilmədiyi Cənubi Qafqazı işğal etmək<br />
planını həyata keçirməyə can atırdı.<br />
Aprelin 15-də qraf Zubov böyük qoşunla (təqribən 12000 adam) Dərbəndə<br />
yaxınlaşdı. Mayın 10-da Dərbənd hücumla alındı. Şey xəli xanı itaətkarlıq əlaməti<br />
olaraq boynunda qılınc məiyyəti ilə birlikdə qrafın hüzuruna gətirdilər. 62<br />
Mayın 24-də çar qoşunları Bakıya doğru hərəkət etdilər və 20 verst irəliləyib<br />
Rubas çayının qırağında düşərgə saldılar. Bakı xanının elçiləri burada baş komandanın<br />
yanına gəlib xanın və onun bütün təbəələrinin hökmdarın iradəsinə tabe olduqlarını<br />
bildirdilər. 63<br />
İyunun 8-də baş komandanın məktublarını çatdırmaq, başlıcası isə oraya gedən<br />
208
Change language