You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
türkləri Şirvandan getməyə vadar etmək üçün böyük təzminat verməli oldu. 12 H.459-cu<br />
il məhərrəm ayının birində (22 noyabr 1066-cı il) türklərin başçısı Qaratəkin ikinci dəfə<br />
Fəribürzün onunla ittifaq bağlamış əmisi Məmlan bin Yəzid bin Məhəmmədin<br />
müşayiəti ilə Şirvana hücum etdi. Qaratəkin Yəzidiyyənin (Şamaxı) qapıları qarşısında<br />
çadır qura-raq şəhəri mühasirəyə aldı. Sonra o, ölkənin dağ və dərələrinə hücum<br />
çəkərək, onları viran qoydu, xeyli adamı qırdı, sürüləri apardı, qadın və uşaqları əsir<br />
aldı, Şirvanı "boş səhraya" (Quran, XX, 106) döndərdi. Oradan Bakuyəyə enən<br />
Qaratəkin burada əhalinin xeyli hissəsini qırdı, qadın və uşaqları, sürüləri qovub<br />
apardı. 13 Vəziyyət qorxulu hal alanda Şirvanşah 4000-dən çox cins atdan ibarət ilxısını<br />
Məsqətə göndərdi. Qaratəkinin dəstələri Bakıdan Şabranadək qabaqlarına çıxan hər<br />
şeyi qarət edib dağıdırdılar. "Türklər Şabranın həndəvərində düşərgə salaraq ətraf<br />
kəndləri qarətə çıxdılar. Onlar müsəlmanları və onların müttəfiqlərini yandırırdılar".<br />
Onlar dağlara qalxdılar və oradan Məsqət üzərinə hücuma keçdilər, Fəribürzün ilxısını<br />
qovub apararaq Şabrana qayıtdılar. 14 Qaratəkinə 2000 türk döyüşçüsündən ibarət<br />
kömək gəldiyindən şirvanşahın vəziyyəti daha da ağırlaşdı. Yəzidiyyənin mühasirəsi<br />
davam etsə də, türklərin şirvanşahı qaladan çıxmağa məcbur etmək cəhdləri baş<br />
tutmadı. Şirvanşah öz adanıını sultanın hacibinin yanına göndərdi. Hacib Fəribürzün<br />
yanına gəldikdə şirvanşah, hər şeydən əvvəl, öz daxili düşmənini - doğmaca əmisini<br />
məhv etmək üçün ona 6000 dinar verərək öz tərəfınə çəkdi. Ehtimal ki, bu hədiyyə<br />
türkləri Kürü keçib topladıqları qənimətlə geri qayıtmağa sövq etmişdir. Türklərin<br />
ölkəni zəbt etmək təhlükəsi şirvanşahı onlara xərac verməyə vadar etdi. 15 H.459<br />
(1067)-cu ildə Qəzvin hakimi türk Elbasan Şirvanı türklərin basqınlarından qorumasını<br />
vəd etməsi müqabilində Qaratəkinə hər il verməyə öhdəsinə götürdüyü 30.000 dinarı<br />
almaq üçün öz məmurlarını şirvanşah Fəribürzün yanına göndərdi. 16<br />
Qaratəkinin yürüşündən sonra türklərin <strong>Azərbaycan</strong>a gəlmələri intensiv şəkil<br />
aldı. H.459 (1067)-cu ildə qoşun başçıları Qaymas və Qaratəkin türk süvari dəstəsi ilə<br />
şirvanşahın yanına gəldilər və o, əmisi Qubadın qızını Yəzidiyyəyə köçüb gələn<br />
Qaratəkinə ərə verdi. 17 Həmin il səlcuq sultanı Alp Arslan Arrana daxil oldu. Şirvanşah<br />
Fəribürz qiymətli hədiyyələrlə onun hüzuruna gedərək öz xidmətini təklif etdi və h.460<br />
(1068)-cı il səfərində onu müşayiət etdi. 18<br />
Alp Arslan h.460 (1068)-cı ildə Gürcüstan səfərindən qayıtdıqdan sonra<br />
Gəncədən keçib Bərdəyə gələndə əl-Babın nümayəndələri şəhərin bir neçə rəisini həbs<br />
etmiş şirvanşahdan ona şikayət etdilər. Sultan onların azad olunmasını əmr etdi.<br />
Fəribürz onun əmrini yerinə yetirdi. Sonra sultan şirvanşahı həbsxanaya saldı, nəhayət,<br />
onu azad edərək, hər il böyük məbləğdə xərac verməyə məcbur etdi. 19 Şirvanda sonralar<br />
baş verən hadisələr şirvanşahın hücumları və Dərbəndlə mübarizəsi ilə bağlıdır.<br />
Mənbələrin verdiyi məlu matlarda həm yerli hakimlərin, həm də səlcuq işğalçılarının<br />
ikiqat zülm və istismarı altında əzilən Şirvan və Arran şəhərlərinin ağır vəziyyətindən<br />
danışılır. Şirvanın və bütün ölkənin səlcuqlar tərəfindən işğalı Səlcuqilər sülaləsinin öz<br />
qüdrətinin zirvəsinə çatdığı Məlik şahın hakimiyyəti dövründə (1072-1092) baş verdi. 20<br />
Numizmatik məlumatların təsdiq etdiyi kimi, bu dövrdə Şirvanşahlar səlcuq sultanının<br />
vassalına çevrilirlər. Şirvanşahların kəsdirdikləri sikkələrdə xəlifə ilə yanaşı səlcuq<br />
63
Change language