Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
NƏTĠCƏ<br />
<strong>Azərbaycan</strong>ın qədim şəhərlərindən olan Bakı Yaxın və Orta Şərqdə erkən orta<br />
əsrlərdən məlum olmuşdur. Onun iqtisadiyyatının əsasını neft və duz istehsalı, Bakı və<br />
Abşeron bölgəsində becərilən boyaqotu və zəfəran təşkil edirdi. Onların həm quru<br />
karvan yolları, həm də dənizlə uzaq Şərq ölkələrinə ixracı feodal şəhərinin inkişafının<br />
mühüm amili idi. Şirvanın tərkibinə daxil olan Abşeron təbii və təsərrüfat<br />
xüsusiyyətləri sayəsində ondan fərqlənən əlahiddə coğrafi, iqtisadi və siyasi vahid idi.<br />
Abşeronun iqtisadi və siyasi mərkəzi olan Bakı şəhəri təsərrüfat baxımından onun<br />
kəndləri ilə bağlı olub, şirvanşahdan vassal asılılığında olan pərakəndə feodal<br />
torpaqlarının vahid dairəsini təşkil edirdi.<br />
İstər köhnə Bakı qalasında, istərsə də Abşeronda səpələnmiş, bugünədək<br />
mövcud olan XI-XV əsrlərə aid çoxsaylı memarlıq abidələri - əla yonulmuş<br />
əhəngdaşından inşa edilmiş qala istehkamları, saray tikililəri, məscidlər Abşeronun<br />
feodal pərakəndəliyinə, diyarın vergi mükəlləfiyyətli əhalisini istismar edən feodalların<br />
zənginliyinə dəlalət edir.<br />
Şəhərin iqtisadi və mədəni inkişafı rəvan getməmişdir. Bakıda çoxlu miqdarda<br />
neft və duz hasilatına dair erkən məlumatlar ərəb hökmranlığı dövrünə təsadüf edir.<br />
Bakı XIII əsrin 30-cu illərinin sonunadək Şirvan vilayətinin varlı, iqtisadi və<br />
ticarət mərkəzlərindən biri olmuşdur. XIII əsrdə monqol istilası və ölkənin viran<br />
edilməsi şəhərin iqtisadiyyatını dağıtdı, Abşeronun və Bakının neft təsərrüfatını<br />
müvəqqəti olaraq pozdu. Lakin sonralar, XIII əsrin sonunda, XIV-XV əsrlərdə Bakı<br />
Xəzər dənizində başlıca liman və Dərbəndilər sülaləsi Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtı<br />
olduqda o, nəinki A zərbaycanın, eləcə də bütün Yaxın Şərqin mühüm şəhərlərindən<br />
birinə çevrildi. Bakı beynəlxalq tranzit ipək ticarətində və Şərqlə Qərb arasında digər<br />
malların ticarətində fəal iştirak edirdi. Bu, feodal şəhərinin tərəqqi dövrü idi.<br />
XVI əsrdəki dağıdıcı müharibələrə, Səfəvilər dövlətinə birləşdirilmiş Şirvandakı<br />
bir sıra antifeodal üsyanlara baxmayaraq, Volqa-Xəzər yolunun açılması ilə əlaqədar<br />
Bakının iri ticarət mərkəzi və Xəzər dənizində mühüm liman kimi əhəmiyyəti azalmadı.<br />
XVI əsrin sonlarında-XVII əsrin əvvəllərindəki türk işğalından sonra Bakı<br />
yenidən Səfəvilər dövlətinin tərkibinə daxil oldu. Mərkəzi hakimiyyətin güclənməsi<br />
XVII əsrin 40-cı illərindən etibarən ölkənin məhsuldar qüvvələrinin inkişafını sarsıdan<br />
feodal araçəkiş mələrinin və dağıdıcı müharibələrin kəsilməsi Bakının şəhər həyatının<br />
inkişafına əlverişli təsir göstərdi. Şəhərə çoxlu əcnəbi tacirlər və səyyahlar gəlirlər.<br />
Onlar şəhərin təsərrüfat həyatının canlanmasını, sənətkarlıq istehsalının artmasını,<br />
ölkədən kənara aparılan neft və duz hasilatını qeyd edirlər. Şəhərin sosial həyatında<br />
236
Change language