Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
onu müşayiət edən Şeyx İbrahim Hələbə gəlmişdi. 62<br />
Teymur h.807 (1405)-ci ildə öldükdən sonra Şirvan qısa bir müddət müstəqillik<br />
eldə etdi. Bu illərdə bir sıra şəhərlərdə Teymurilər əleyhinə üsyanlar qalxdı.<br />
Daxili siyasi vəziyyətdən, şəhər və kənd əhalisinin müxtəlif təbəqələri arasında<br />
böyük rəğbət qazanmasından istifadə edən şirvanşah I İbrahim 1406-cı ildə 63 Qarabağı<br />
və Təbrizi tutdu. Lakin Cəlairi Əhmədin Cənubi <strong>Azərbaycan</strong>a qayıtması ilə əlaqədar<br />
İbrahim tezliklə Təbrizi tərk edərək, qoşunlarını Araz çayının o tayına apardı.<br />
Qaraqoyunlu sultanı Qara Yusiflə sultan Əhməd arasında müharibə zamanı sonuncu<br />
şirvanşah İbrahimdən kömək istədi. Şirvanşah dərhal Şirvan qoşunlarını oğlu<br />
Kəyumərsin başçılığı ilə sultan Əhmədin köməyinə göndərdi. Sultan Əhməd 1410-cu<br />
ildə darmadağın edilərkən Kəyumərs Təbrizin həndəvərinə yaxınlaşdı. Gecə o, Qara<br />
Yusifin qoşunlarının qəfil hücumuna məruz qalaraq əsir alındı. Qara Yusifin əmri ilə<br />
Kəyumərs Ərciş qalasında saxlanırdı. Şirvanşah oğlunun geri qaytarılması üçün böyük<br />
miqdarda pul təklif etdi. Lakin Qara Yusif Kəyumərsi təmənnasız buraxaraq, hədsiz<br />
iltifat göstərdi və onunla atası Şeyx İbrahimə tabe olmaq tələbi ilə məktub göndərdi.<br />
Şirvanşah Kəyumərsin xəyanət etməsindən, atasını devirərək Qara Yusiflə onun vassalı<br />
olmaq barə-sində sazişə girməsindən şübhələnərək oğlunu edam etdirdi. 64<br />
1412-ci ildə <strong>Azərbaycan</strong> Qara Yusifın hücumuna məruz qaldı. H.815-ci ilin<br />
şaban ayında (6.X-5.XII.1412-ci il) Kür çayının sahilində baş verən böyük vuruşmada<br />
Qara Yusif İbrahimi 7 oğlu ilə birlikdə əsir alaraq şirvanlıları və onların müttəfiqi<br />
gürcüləri məğubiyyətə uğratdı. Qara Yusif Şirvan kəndlərinin əksəriyyətini dağıtdı və<br />
mahalların bir çoxunu amansızcasına qarət etdi.<br />
Qara Yusif tezliklə İbrahim üçün Təbriz tacirlərindən böyük miqdarda can<br />
bahası alıb onu azad etdi. 1413-cü ildə şirvanşah Qara Yusifin vassalı olmasını qəbul<br />
edib Şirvana qayıtdı. Bu vaxt Bakı və Şirvanın digər şəhərləri Qaraqoyunlu dövlətinin<br />
hakimiyyəti altına keçir. Lakin bu vassallıq formal xarakter daşıyırdı. Belə ki, şirvanşah<br />
İbrahim, əvvəlki kimi otuz beş il ərzində hökmranlıq etdiyi Şəkidən Dərbəndədək<br />
Şirvanın tam hakimi idi. Şirvana qayıtdıqdan sonra qoca yaşlı Şeyx İbrahim üç il<br />
hakimiyyət sürərək h.820 (1417)-ci ildə ölmüşdür. Şeyx İbrahim qonşu ölkələrlə,<br />
Gürcüstan və Dağıstanla müttəfiqlik və dostluq əlaqələri saxlayırdı. Şeyx İbrahim<br />
zamanında Dərbənd şəhəri və mahalı, Muğan düzünün bir hissəsi Şirvanşahların<br />
torpaqlarına daxil idi. 65 Görkəmli dövlət xadimi, cəsur sərkərdə və mahir diplomat olan<br />
Şeyx İbrahim Şirvanı güclü və müstəqil dövlətə çevirə bilmişdi.<br />
XV əsrin əvvəlindən XVI əsrin əvvəlinə kimi ölkə yadelli əsarətdən azad edildi<br />
və bu vaxtdan Şirvan 100 ilə yaxın müstəqil dövlət olaraq yaşamışdır. Onun hakimləri<br />
Teymurilər dövründə özlərinə sultan titulu götürmüşdülər. İbrahimin oğlu və varisi I<br />
Xəlilüllah (h.820-869 (1417-1465)-cu illər) müstəqil hökmdar kimi hakimiyyət<br />
sürmüşdür. I Xəlilüllah da xarici siyasətdə, atası kimi, Qaraqoyunlu hökmdarları ilə<br />
şiddətli mübarizə aparan Teymurilərə meyl göstərmək mövqəyində dururdu. Gənc<br />
Xəlilüllah taxta çıxandan sonra Qaraqoyunlu padşahlarından asılılığını tanımaqdan<br />
imtina etdi. 65 yaşlı Qara Yusifin 1420-ci ilin noyabrında Teymurun oğlu Şahruxla<br />
(1405-1447-ci illər) müharibə zamanı qəfil ölümü <strong>Azərbaycan</strong>ın siyasi əhvalını dəyişdi.<br />
69
Change language