Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
idi:<br />
Malucəhat - məhsulla alınan əsas əkinçilik vergisi, vergi rentasının əsas hissəsi;<br />
adətən məhsulla - buğda, arpa, pambıq, ipək və i.a. ödənilirdi. Malucəhatın miqdarı<br />
məhsulun ümumi həcminin 1/5-dən 1/3-nə qədər idi. 61<br />
Üşr (onda bir) - müxtəlif kənd təsərrüfatı obyektlərindən toplanan vergi. 62<br />
Yuxarıda adı çəkilən fərmanlarda (3, 4 saylı sənədlər) göstərilir: "üç neft quyusunun<br />
üşrü", "əkdikləri pambıq və taxılın üşrü". 63<br />
Ələfə - rəiyyətin hakimiyyət nümayəndələrinin tələbi ilə ödədikləri qoşun,<br />
yaxud qeyri-nizami feodal döyüşçü dəstəsinin minik və yük heyvanları üçün "ot, yem",<br />
habelə əsgərlər üçün "ərzaq", "pay" demək idi. 64<br />
Üləfa - elə ələfə demək olub, qoşun heyvanları üçün yem, yaxud döyüşçülər<br />
üçün ərzaq payı bildirirdi. 65<br />
Biyar və şikar - hakimlərin, vilayət və mahal sahiblərinin dövlətin ehtiyacları<br />
üçün kəndlilərin üzərinə qoyduqlan cürbəcür mükəlləfıyyətlər: qala və sarayların<br />
tikilməsi, tikinti materiallarının daşınması, yol salınması, suvarma kanallarının<br />
çəkilməsi, hakimlərin və maliklərin əkin yerlərində günəmuzd iş və i.a. "Biyar"<br />
termininin özü çox arxaikdir. Onun kökü Sasanilər dövlətinin mövcud olduğu sonuncu<br />
əsrə (eramızın VI əsri-VII əsrin əvvəli) gedib çıxır. 66<br />
Çobanbəyi - mal-qaranın, başlıca olaraq, qoyunların otarılması üçün verilən<br />
vergi. Bu vergi maldarlıqla məşğul olan yarımköçəri kəndlilərdən xəzinəyə məxsus<br />
yaylaq və qışlaq otlaqlarından istifadə olunmasına görə alınırdı. 67<br />
Müstəqil xanlıqlar dövründə çobanbəyi vergisi "çöpbaşr kimi məlum idi. 68<br />
İxracat - XVI-XVIII əsrlərdə divan dəftərində dəqiq təsbit olunan ordunun<br />
ehtiyaclarını, əyanların və həmin mahaldakı, yaxud vilayətdəki dövlət məmurlarının<br />
xərclərini ödəmək üçün natura ilə toplanan vergi və mükəlləfiyyətlər. Bu xərclər xəzinə<br />
tərəfindən ödənilmirdi. 69<br />
Xariciyyat - ixracatla eyni məqsədli, lakin qeyri-rəsmi, hakimiyyət<br />
nümayəndələrinin əmri ilə rəiyyətdən vaxtaşırı yığılan fövqəladə vergi idi. 70<br />
Şiltaqat - xariciyyat demək olub, yerli məmurların və qoşunun xərclərini<br />
(ixracat) ödəmək üçün toplanılan vergi və mükəlləfiyyət idi. O da qeyri-rəsmi,<br />
fövqəladə və ixtirayi həcmli vergi idi. 71<br />
Qonalqa 12 - əcnəbi səfirlərin, şah çaparlarının, əyanların və hərbi rəislərin<br />
rəiyyətin evlərində "mənzil salmaq hüququ". Sonuncular "qonaq"larını, onların<br />
məiyyətini, nökərlərini yedizdirməyə, atlarını yemləməyə borclu idi. 73<br />
Ulaq - rəiyyətin poçt xidməti məmurlarının tələbi ilə bir poçt məntəqəsindən o<br />
biri poçt məntəqəsinədək verdiyi poçt və çapar atları. Rəiyyətin ərbablarını yaylaq və<br />
qışlaqlara köç vaxtı daşıma vasitələri ilə təmin etmək borcu da bu mükəlləfıyyətlə bağlı<br />
idi. 74<br />
Ülam - rəiyyətin dövlət poçtundan istifadə edən çox mühüm çaparların,<br />
qasidlərin və digər vəzifəli şəxslərin xərclərini ödəmək mükəlləfiyyətini bildirməli<br />
idi. 75<br />
Dəzgahbaşı - XVII əsrdə Abşeronda alınan vergi. Bu verginin adı II Şah<br />
192
Change language