You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
oyaq hazırlayırdılar. Abşeronda və yaxınlıqdakı adalarda yığılan boyaqorundan<br />
qırmızı boyaq düzəldilirdi. İpək və yunu zəfəranla narıncı rəngə boyayırdılar. 14 Nar<br />
qabığından əla qəhvəyi-kürən rəngli boyaq alınırdı. Limon və qoz qabığından, meynə<br />
yarpağından, soğan qabığından, bir sıra ot, gül və bitkilərdən, habelə ağac<br />
qabıqlarından da boyaq hazırlanırdı. 15<br />
XVIII əsr fransız səyyahı Şarden İran və <strong>Azərbaycan</strong>dan bəhs edərkən bu<br />
ölkələrdə boyaqçılıq sənətinin Avropa ölkələrindəkindən xeyli üstün olduğunu göstərir.<br />
Müxtəlif bitki və meyvələrdən hazırlanan boyaqlar daha parlaq və möhkəm olur, zaman<br />
keçdikcə solmurdu. 16 Otlardan yun, ipək və pambıq sapları, habelə müxtəlif parçaları<br />
boyamaq üçün istifadə olunurdu.<br />
Bundan əlavə, boyaqlar dəriləri, çoxlu mal-qarası olan kəndlərlə əhatə olunan<br />
şəhərdə geniş istifadə edilən müxtəlif dəri məmu latlarını boyamaq üçün də lazım idi.<br />
Ayaqqabı, qayış, yəhər və yüyən üçün dəri, əsasən şaqrendən və tumacdan<br />
hazırlanırdı. 17 Bakıda dəri aşılamaqla məşğul olan dabbaqlar və dəri məmulatı<br />
hazırlayan sənətkarlar var idi. 18<br />
Şəhərin və ətraf kəndlərin əhalisi, xüsusilə qadınlar xalça, parça, kəndir<br />
toxunmasında, habelə müxtəlif naxışlarda istifadə edilən rəngbərəng yun və ipək saplar<br />
əyirirdilər.<br />
XVI-XVIII əsrlərdə Bakıda xalçaçılıqla bağlı toxuculuq sənəti inkişaf etmişdi.<br />
Toxuculuqda xammal kimi şəhərin həndəvərində və ətraf kəndlərdə becərilən<br />
pambıqdan istifadə olunurdu. 19 XVII əsr sənədlərində daxili və xarici bazar üçün külli<br />
miqdarda istehsal edilən Bakı qumaşı xatırlanır. 20<br />
Kempferin 1683-cü ildə Bakıdan danışarkən "burada sənətkarlığın, əyirmənin,<br />
toxuculuğun az inkişaf etdiyini" 21 qeyd etməsinə baxmayaraq, mənbələrdə bu təsdiq<br />
olunmur. Hətta Kempferin özü də bir neçə dəfə Bakıdakı sənətkarlıq<br />
emalatxanalarından bəhs edir. 22<br />
Şəhərdəki və onun ətrafındakı mühüm sənətkarlıq istehsalından biri də metal<br />
emalı idi. Bakıda silah, mis qab, nal və digər məişət əşyalan hazırlanırdı. Bu<br />
məmulatları hazırlamaq üçün sənətkarlar Şamaxı, yaxud Bakı bazarlarında rus<br />
tacirlərinin Həştərxandan buraya gətirdikləri mis, qalay və polad alırdılar. 23 Misi<br />
Tiflisdən də alırdılar. Lakin onun keyfıyyəti Həştərxandan gətirilən misdən aşağı idi. 24<br />
Bakıda dəmirçilik inkişaf etmişdi. Holland dənizçisi Stryuys öz yol qeydlərində<br />
silah düzəldən Bakı sənətkarlarından danışır. "...Həmin gün (29 oktyabr 1671-ci il) mən<br />
Şamaxıdan çıxanda bu vaxtadək Bakıda qul olan bizim Meynert Meynerst oraya gəldi.<br />
O, Bakıda, poladının möhkəmliyi ilə məşhur olan bir yerdə bıçaq və qılınc düzəldən bir<br />
ustanın dəmirçixanasında işləmişdi..." 25<br />
Şarden, de Teveno, Rafael dü Mann və başqa müəlliflər öz alətləri ilə qapı-qapı<br />
gəzib xidmət göstərən təkbaşına işləyən sənətkarlardan bəhs etmişlər. A zərbaycanın<br />
şəhər və kəndlərində geniş istifadə olunan mis qab qalayçıları belələrindən idi. De<br />
Tevenonun sözlərinə görə, bu ustalar elə sürətlə işləyirdilər ki, yarım saat ərzində beş,<br />
yaxud altı qazan qalaylayırdılar və bu çox ucuz başa gəlirdi. 26<br />
Sənətkar emalatxanaları həm Bakı qalasının daxilində, həm də qala<br />
170
Change language