Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
dövründə h.420 (1029)-ci ildə də davam edirdi. Bu vaxt Dərbənd Şirvanşahların<br />
torpaqlarına daxil idi. Dərbənd hakimləri müstəqillik əldə etmək uğrunda şirvanşahlarla<br />
tez-tez ara müharibələrində iştirak edirdilər və vaxtaşırı buna nail ola bilirdilər.<br />
H.421 (1030)-ci ildə "əl-Babın əhalisi şirvanşahın torpaqlarına basqın edərək<br />
onun ərazisindəki bir çox yaşayış yerlərini dağıtdılar". 5<br />
Şirvanın varlı şəhərləri - Şamaxı, xüsusilə Bakı yadelli işğalçıların diqqətini<br />
özünə cəlb edirdi. Onlar dəfələrlə bu şəhərlərə basqın edərək: çalıb-çapır, əhalisini<br />
qırırdılar. Mənbələr göstərir ki, h.421 (1030)-ci ildə rus dəstəsi otuz səkkiz gəmi ilə<br />
Şirvana hücum etdi. Şirvanşah I Mənuçöhr ibn Yəzid (hakimiyyət illəri h.418-425<br />
(1027/8-1033/4)-ci illər) onları Bakı (Bakuyə) yaxınlığında qarşıladı. Ruslarla<br />
vuruşmada xeyli şirvanlı, o cümlədən zadəganlardan Əhməd ibn Xasskin həlak oldu.<br />
Sonra ruslar Kür çayınadək qalxdılar. Mənuçöhr rusların hərəkətini dayandırmaq üçün<br />
Arazın qabağını bəndlə kəsdi, lakin onlar müsəlmanların bir çoxunu suda batırdılar.<br />
Bununla belə, rusların Arazla irəliləməsinin qarşısı alındı. 6 Sonralar Cənzə (Gəncə)<br />
hakimi Şəddadi Musa ibn Fəzl rus dəstəsindən muzdlu kimi öz qardaşının əleyhinə<br />
istifadə etdi. O, ruslarla sahilə çıxmağı təklif etdi, onlara çoxlu pul verib əhalisi ona<br />
qarşı üsyan qaldırmış Beyləqanın üzərinə göndərdi. Musa ibn Fəzl rusların köməyi ilə<br />
Beyləqanı ələ keçirdi, qardaşı Əskəriyyəni tutub öldürdü. Sonra ruslar Arranı tərk<br />
edərək Ruma getdilər, oradan isə öz ölkələrinə qayıtdılar. 7 Mənbədə göstərilir ki, ruslar<br />
tezliklə - h.421-ci ilin zilhiccə ayında (19.XI-18.XII.1031-ci il) yenidən gəldilər. Bu<br />
dəfə Şəddadilər sülaləsindən olan Arran hakimi Musa ibn Fəzl ruslara hücum etdi,<br />
Bakuyə yaxınlığında onlarla vuruşdu, çoxunu qıraraq, sıxışdırıb ölkədən çıxardı. 8<br />
Göründüyü kimi, ruslar dəniz yolu ilə Bakıya gəlib Şirvana basqın edirdilər.<br />
XI əsrin 40-cı illərində Şirvanşahlar Şirvanı təhdid edən köçəri oğuz türklərinin<br />
hücum təhlükəsi ilə əlaqədar şəhərlərin ətrafında qala divarları çəkdirməyə başladılar. 9<br />
Bu vaxtlar şirvanşahlar öz qoşunları ilə feodal ara müharibələri aparır, habelə Şirvan<br />
şəhərlərində baş verən antifeodal hərəkatlarla mübarizə edirdilər. Mənbənin verdiyi<br />
məlumata görə, h.458-ci ilin cəmadiyüləvvəl ayında (31.III-30.IV.1066-cı il) şirvanşah<br />
Fəribürzün "öz paytaxtı Yəzidiyyənin əhalisinə qəzəbi tutdu, kafir gürcüləri onun<br />
üstünə saldırdı. Onlar əhalini qarət edib, oradakı müsəlman üləmasını, rəisləri və<br />
zadəganları əsir aldılar..." 10 və amansız divan tutdular. Şirvanşahlar oğuzların bir qolu<br />
olan səlcuqlarla da mübarizə aparırdılar. Səlcuqlar XI əsrin əvvəllərində güclü imperiya<br />
yaradaraq, Ön Asiya ölkələrini -<strong>Azərbaycan</strong>ı və onun qonşularını təhdid edirdilər. XI<br />
əsrin ortalarınadək səlcuqlar İranı, A zərbaycanı və bir sıra digər şərq ölkələrini işğal<br />
etmişdilər.<br />
XI əsrin 40-cı illərində mənbələrdə oğuz türklərinin A zərbaycana girməsi<br />
təhlükəsi ilk dəfə olaraq qeyd edilir. 11<br />
H.458 (1066)-ci ildə oğuz türkləri Şirvana hücüm etdi. Onlar kürd düş ərgəsini<br />
qarət edərək, çoxlu qənimət apardılar. Şirvanşah I Fəribürz bir Salar h.455 (1063)-cü il<br />
Ehtimal ki, Xasstəkin (V.F.Minorskinin qeydi)<br />
62
Change language