You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
qiymətləndirilirdi. Belə ki, onun zəhəri aşkar etmək xassəsinə malik olduğu güman<br />
edilirdi. 56 XIV-XV əsrlərə aid seladon boşqabların qırıqları Bakıda Şirvanşahlar sarayı<br />
ərazisində tapıl-mışdır. Bundan başqa, arxeoloji qazıntılar zamanı orada çoxlu çini qab<br />
qırıqları aşkar olunmuşdur. Sarayın ərazisindəki quyuların birindən tapılmış bu boşqab<br />
maraqlıdır. Burada qıvrılmış iri quyruğu az qala boşqabın bütün içini tutan əjdaha təsvir<br />
edilmişdir. Rəsm kobaltla işlənmişdir. Boşqab elə oradaca tapılmış sikkə kimi XV əsrə<br />
aid edilir. 57 Şirvanşahlar sarayı ərazisindən tapılmış çini məmulatlar arasında Çin<br />
qablarına bənzədilən yerli qablar da vardır.<br />
Şirvanşahlar sarayı ərazisində, saray hamamı otaqlarının birində ehtimal ki,<br />
XIV-XV əsrlərə aid üzərində Çin nəbati ornamentləri olan üzlük saxsı lövhələrin<br />
qırıqları qalmışdır.<br />
XIII əsrdən başlayaraq, bütün Şərqdə, o cümlədən A zərbaycanda nəbati<br />
naxışları Çin rəs mlərinin təsiri altında işlənmiş gözəl saxsı qablar geniş yayılmışdı. Bu<br />
qablar "çini", yəni Çin qabı adlanır. Həmin termin bir çox şərq dillərində, o cümlədən<br />
<strong>Azərbaycan</strong> dilində özünə möhkəm yer tutmuşdur. Bakıda belə məmulat tapıntıları<br />
arasında XIV-XV əsrlərə aid, ehtimal ki, gətirilmə qablara təsadüf edilir. 58 Bahalı Çin<br />
qablarına <strong>Azərbaycan</strong>da böyük tələbat var idi: onlardan Bakı əyanları istifadə edirdilər.<br />
Orta əsr <strong>Azərbaycan</strong> şəhərlərindən farfor və seladondan hazırlanmış çini qabların<br />
tapılması Çin mallarının A zərbaycanda, o cümlədən, Bakıya idxal olunduğunu və<br />
XIII-XV əsrlərdə <strong>Azərbaycan</strong>la uzaq Çin arasında ticarət və mədəni əlaqələrin<br />
mövcudluğunu bir daha göstərir. 59<br />
<strong>Azərbaycan</strong>la Hindistan arasında iqtisadi və mədəni əlaqələr nəinki orta əsrlərə,<br />
hətta daha qədim zamanlara gedib çıxır. Abşeronun Suraxanı kəndindəki 60 hind məbədi<br />
- Atəşgah və Bakının İçərişəhər hissəsindəki XV-XVI əsrlərə aid Multanı karvansarası<br />
dövrümüzədək qalmışdır.<br />
Şamaxıya və Bakıya gələn hind tacirləri ədviyyatla yanaşı, qızıl qiymətinə<br />
satılan bahalı Kəş mir parçaları - "tirmə" də gətirirdilər. Bu parçanın qalıqları Bakıdakı<br />
Şirvanşahlar sarayının XV əsrə aid türbəsindəki sərdabədən tapılmışdır. 61 Orada,<br />
ehtimal ki, İrandan gətirilmə ipək və zərxara parçaların da qalıqları aşkar edilmişdir.<br />
Hind karvansarası ilə üzbəüz XIV əsrə aid başqa bir karvansara - Buxara karvansarası<br />
vardır. Bu, Bakının Orta Asiya şəhərləri ilə ticarət əlaqələri saxladığını təsdiq edir.<br />
Şirvanşahlar sarayı ərazisində XIV əsrə aid bürünc Kubaçi çıraqlarının tapılması<br />
Dağıstanla ticarət və iqtisadi əlaqələrin mövcudluğunu göstərir. 62 Həmin əlaqələr XII<br />
əsr şairi Xaqani Şirvaninin məşhur qəsidəsində qeyd edilmişdir.<br />
XIII əsrin birinci yarısında <strong>Azərbaycan</strong> monqollar tərəfindən istila edildikdən<br />
sonra ölkənin iflası, monqol hökmdarlarının qoyduğu ağır vergilər və icarə sistemi<br />
nəticəsində sənətkarlığın tənəzzülə uğraması müşahidə olunur. Bakı üçün bu dövr neft<br />
hasilatının aşağı düşməsi, ticarətin zəifləməsi dövrü idi. Əgər XIII əsrin axırlarında<br />
Qazan xanın (1295-1304-cü illər) islahatları ilə bağlı ölkənin məhsuldar qüvvələrində<br />
müəyyən yüksəliş baş vermişdisə, onun ölümündən sonra varisi Olcaytu xanın<br />
hakimiyyəti zamanında (1304-1316-cı illər) Qazan xanın fərmanları tədricən öz gücünü<br />
itirməyə başladı ki, bu da <strong>Azərbaycan</strong>ın təsərrüfat həyatının yenidən tənəzzül etməsinə<br />
82
Change language