Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

olmuş yezuit missionerinin dediyinə görə, Abşeronda "bağlarda bitən və dibçəklərdə
yetişdirilənlərdən müqayisəsiz daha dadlı" 91 olan yabanı portağal və limon yetişdirilir.
Ətraf kəndlərin camaatı şəhərə çoxlu üzüm, qarpız, qovun və tərəvəz gətirirdi. 92
Bakı ətrafında, xüsusilə Novxana kəndinin yaxınlığında, yazda, mart, aprel aylarında
kəndlilər xeyli miqdarda dombalan göbələyi yığır və şəhərə gətirib satırdılar. 93
Lakin şəhər ətrafında və Abşeron kəndlərində becərilən ən qiymətli bitki mühüm
ixrac mallarından olan əla keyfıyyətli zəfəran idi. 94 Zəfəranın iki növü bitirdi: mədəni
və yabanı. Altıillik soğanaqlı bitki olan birinci növ daha yüks ək qiymətləndirilirdi,
onun alqırmızı rəngli çiçəklərindən istifadə olunur. Onu səhərlər böyük sahələrdən
çimdik-çimdik yığırdılar. İkinci növ zəfəran çox böyük sahələri tutur və ucuz
qiymətləndirilirdi. 95 Yezuit missionerinin məlumatına görə zəfəranı sobada azacıq
miqdarda mumla qarışdırır, 96 xırda-xırda doğrayır və bu cür satırdılar.
XVIII əsrin əvvəllərində Bakının həndəvərində yüzlərlə zəfəran sahəsi var idi. 97
Lerxin şahidliyinə görə, XVIII əsrin 30-cu illərində "Bakının torpağı demək olar ki,
bütünlüklə daşlıq olduğundan şəhərin özündə zəfəran bağları az idi... Torpağı daha
münbit olan Abşeron yarımadasında isə belə bağlar qat-qat çox idi..." 98 O, daha sonra
Şüvəlan kəndində zəfəran əkinlərinin olduğunu qeyd edir. 99 Zəfəran çox qiymətli
məhsul olub, təsərrüfatda geniş istifadə edilirdi. Zəfəran ədviyyə kimi yeməkdə
işlədilirdi. O, ipək və yun parçaları və xalçaları boyamaq üçün çox əla boyaq (narıncı
rəng) maddəsi idi. Krusinski Bakı haqqında danışarkən qeyd edirdi: "Bu şəhər bütün
İranı zəfəranla təmin edir. İranlılar onu düyüyə vurmaqdan əlavə, başlıca olaraq, ipək
boyamaqda istifadə edirlər..." 100 Zəfəran İbn Sinanın "Qanun" kitabında qeyd etdiyi bir
sıra xəstəliklərin müalicəsində işlədilən dərman vasitəsi kimi Şərqdə hələ X əsrdən
yaxşı məlum idi. 101
Göstərilən kənd təsərrüfatı məhsulları təkcə şəhər əhalisi tərəfindən istifadə
olunmur, həm də ixrac edilirdi.
167