Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
öz tərəfinizə cəlb etməyə çalışın. Onlardan torpaqları Arazın sol sahilində yerləşən və<br />
Kür çayınadək uzananlarla, xüsusilə çayın mənsəbinə və Xəzər dənizində ən yaxşı<br />
limana sahib olan Bakı xanı ilə əlaqə vasitəsilə Həştərxandan Gürcüstandakı<br />
qoşunlarımıza Qafqaz dağları ilə deyil, dənizlə sursat daşınması yolları əldə edilməsinə<br />
çalış maq lazımdır". 91<br />
Konsul Skibinevski xanların hərəkətlərini izləyir və xanlıqların əhalisinin<br />
Rusiyaya meyl göstərdiyini çar hökumətinə xəbər verirdi. Konsulun general-leytenant<br />
Knoninqə 1802-ci il fevralın 26-da Bakıdan göndərdiyi raportda deyilirdi ki, xanların<br />
ara müharibələri nəticəsində müflisləşən və nə xanın, nə də kəndxudaların şəxsində<br />
fərli-başlı rəisləri olmayan qubalılar və dərbəndlilər Rusiyanın himayəsində olan<br />
Gürcüstanın taleyinə həsəd aparırlarsa, ticarət və əkinçilik sayəsində varlı olan bakılılar<br />
və şamaxılılar xan hakimiyyətindən razıdırlar və Rusiyanın tabeçiliyində olmaq<br />
istəmirlər. Ruhanilər onlara xristianlarda himayə axtarmağın günah olduğunu təlqin<br />
edir, kəndxudalar isə şayiə yayırdılar ki, rus qoşunları şəhəri tutarsa, onların<br />
arvadlarının "is mətinə toxunacaqdır", bundan əlavə, onlar Rusiya hakimiyyətinə nifrət<br />
aşılayırdılar. Bakılılar Şamaxı xanının güclənməsindən qorxsalar da, Bakı xanı<br />
Hüseynqulu xan və kəndxudalar onunla ittifaqı hər vəchlə qoruyub saxlamağa cəhd<br />
göstərirdilər. 92<br />
I Aleksandr knyaz Sisianovu Qafqaza baş komandan təyin etdi. O, 1803-cü ilin<br />
fevralında Gürcüstana gəldi. 93 Sisianovun Qafqaza təyin edilməsi ilə İrana qarşı<br />
müharibəyə hazırlıq başladı. Bu zaman <strong>Azərbaycan</strong> xanları arasında hakimiyyət<br />
uğrunda mübarizə davam edirdi. Bakı xanı Hüseynqulu xan Abşerondakı Maştağa<br />
kəndinə sığınmış II Mirzə Məhəmməd xanla vuruşmaya ara vermirdi.<br />
1803-cü ildə Hüseynqulu xan şirvanlı Mustafa xanın köməyi ilə Maştağa<br />
qalasını ələ keçirdi. Qubaya çəkilən II Mirzə Məhəmməd xan öz keçmiş mülkünü geri<br />
qaytarmaq üçün vasitə axtarmağa başladı. 94 Çar hökuməti I Aleksandrın taxta çıxması<br />
ilə <strong>Azərbaycan</strong>ın bir sıra şəhərlərini, ilk növbədə, Bakını tutmaq üçün fəal surətdə<br />
hazırlaş mağa başladı. Buna Hüseynqulu xanın təbəələrinin rus və Dağıstan tacirlərinin<br />
fırtınanın Bakı xanının torpaqlarında sahilə atdığı gəmilərdəki mallarını qarət etmələri<br />
bəhanə oldu. Bu məsələ barəsində həmin tacirlərə vurulan zərərin ödənilməsini tələb<br />
edən general-leytenant Knorrinq və konsul Skibmevskinin Hüseynqulu xanla yazışması<br />
bir neçə il çəkdi. 95<br />
Çar hökuməti Bakı şəhərini və başqa <strong>Azərbaycan</strong> şəhərlərini dinc yolla, hərbi<br />
əməliyyatlara əl atmadan tutmağa çalışırdı.<br />
Sisianovun Skibinevskiyə göndərdiyi 15 yanvar 1803-cü il tarixli sərəncamında<br />
deyilirdi: "Siz Bakı limanının Rusiya ticarət gəmiçiliyi üçün nə qədər lazım olduğunu<br />
bilirsiniz, indi o, bizə şəhərin özündən daha əhəmiyyətlidir. Lakin şəhərin və limanın<br />
təbii mövqeyinə görə bizim qoşunlarımız əlverişli fürsət düşən kimi gec-tez Bakını<br />
hökmən tutmalıdır. Siz Bakı xanının necə miskin vəziyyətdə olduğunu, onun iki güclü<br />
tərəfdən - Mustafa və Şeyxəli xan tərəfindən sıxışdırıldığını daha yaxşı bilirsiniz. Buna<br />
görə də müxtəlif vasitələrlə onu Rusiyadan başqa heç yerdən ona kömək və<br />
himayədarlıq göstərilməyəcəyinə, Şeyxəli xanın Mustafanı, bəlkə də onun özünü -<br />
212
Change language