You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
cür iddiasını yaddan çıxarsın. Torpaqları Xəzər dənizi ilə gürcü vilayətləri arasında<br />
yerləşən Dərbənd, Bakı xanları və digər məliklər də eyni xəbərdarlıq aldılar. 84 Ehtimal<br />
ki, çar hökuməti qoşunların çıxarılmasına baxmayaraq, həmin vilayətlərə iddialarından<br />
əl çəkməmişdi və şahın hərəkətlərini diqqətlə izləyirdi.<br />
General-leytenant Knorrinq imperatora 11 aprel 1800-cü il tarixli raportunda<br />
Baba xanın Bakını tutmaq niyyətində olduğunu bildirirdi. Belə ki, onun fikrincə, həmin<br />
şəhər Baba xana gömrük rüsumları, eləcə də, neft və duzdan böyük gəlir gətirirdi. Baba<br />
xan Bakı xanına hücumu üçün fars tacirlərinin Hüseynqulu xanın onların Maştağa<br />
sahillərində batmış rus gəmisindəki mallarını zəbt etməsi barədə ona gəlib çatmış<br />
şikayətlərini bəhanə gətirir. O, Hüseynqulu xanın öz təbəələri olan qubalıların mallarını<br />
zəbt etməsi barədə Şeyxəli xanın şikayətini də buna əlavə edir. 85<br />
1800-cü il yanvarın 22-də Rusiyanın İrandakı konsulu Skibinevski Bakıya<br />
gələrək, Rusiya imperatorunun böyük məbləğdə pulları əllərindən tutulub alınmış rus<br />
tacirlərinin razı salınmasını Hüseynqulu xandan tələb etmək haqqında əmrinin icrasına<br />
başladı.<br />
Lakin xan, Skibinevskinin dilə tutmasına baxmayaraq, incidilmiş tacirləri razı<br />
salmaqdan imtina etdikdə donanma kapitanı Moçakov konsulun tələbi ilə həmin il<br />
fevralın 6-da "Kizlyar" gəmisindən Bakı şəhərini top atəşinə tutdu. Hüseynqulu xan<br />
günahını boynuna alıb tacirləri razı saldı, habelə şəxs ən özünün və bir neçə təbəəsinin<br />
veksel üzrə başqa tacirlərə olan borclarını da ödədi. Bundan əlavə, Hüseynqulu xan<br />
Skibinevskinin tələbi ilə rus tacirlərinin gələcəkdə də sıxışdırılmasın ın qarşısını almaq<br />
məqsədilə konsulun diktə etdiyi qaydaları da qəbul etdi və yazılı iltizam verdi. 86<br />
1800-cü il aprelin əvvəlində Hüseynqulu xanın məmuru Mirzə Hadi bəy xanın<br />
məktubu ilə Qızlara, Qafqaz cəbhəsinin baş komandanı general-leytenant Knorrinqin<br />
yanına gəldi. Məktubda xanın rus tacirlərinin bütün tələblərinə əməl etdiyi və məmur<br />
Mirzə Hadi bəyin onun adından rus tacirləri ilə rəftarına görə hökmdardan üzrxahlıq və<br />
onu həmişəlik olaraq ali himayəsinə götürməyi xahiş etmək üçün göndərdiyi xəbər<br />
verilirdi. 87 Xanın xahişinə cavab almaq üçün Mirzə Hadi bəyə Həştərxanda qaldıqdan<br />
sonra Peterburqa yola düşmüş və burada, sarayda qəbul olunmuşdur. O, 1801-ci il<br />
avqustun 28-də vitse-kansler knyaz Kurakindən Hüseynqulu xanın adına - Bakı xanına<br />
həmin tarixli "ali fərman"a əlavə edilmiş cavab məktubu aldı. 88 Bu reskriptdə Pavelin<br />
ölümündən sonra 1801-ci il martın 1-də taxta çıxmış I Aleksandr xana qonşu xanlarla<br />
yola getməyi, sülh içrə yaşamağı və onlarla ittifaq bağlamağı əmr edirdi. 89<br />
İmperator Aleksandrı taxta çıxması münasibətilə təbrik etmək və digər<br />
məsələlər üçün bir sıra xanlıqların, o cümlədən dərbəndli Şeyxəli xanın və bakılı<br />
Hüseynqulu xanın elçiləri Peterburqa gəldi. 90<br />
I Aleksandrın <strong>Azərbaycan</strong> xanlıqları, o cümlədən Bakı xanlığı barəsində siyasi<br />
xətti onun 1801-ci il sentyabrın 12-də general-leytenant Knorrinqə verdiyi reskriptdə<br />
əksini tapmışdır. Orada deyilirdi: "Ətraf məliklər və xalqlarla əlaqə saxlayarkən Rusiya<br />
tərəfdarlarının sayının artmasına, xüsusilə üzərində Baba xanın hakimiyyətinin hələlik<br />
möhkəmlənmədiyi və ona görə də indiki şəraitdə öz təhlükəsizliyi üçün, əlbəttə,<br />
Rusiyaya daha çox meyl göstərəcək İrəvan, Gəncə, Şəki, Şirvan, Bakı və digər xanları<br />
211
Change language