You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
qalmamışlar) Bakının beynəlxalq ticarətdə mühüm rol oynadığını göstərir. 54<br />
Şamaxıda rus ticarət faktoriyası təsis olundu, dəniz yolu ilə Bakıdan keçərək<br />
<strong>Azərbaycan</strong>a gələn rus, xüsusilə, Moskva tacirlərinin sayı artdı. Rus tacirləri Bakıdan,<br />
əsasən, duz, neft, zəfəran və ipək aparırdılar. XVI əsrdə rus tacirləri Bakı neftini<br />
Həştərxan yolu ilə təkcə, başlıca olaraq, hərbi işdə və boyakarlıq texnikasında həlledici<br />
kimi istifadə olunan Rusiyaya deyil, həmçinin Qərbi Avropa ölkələrinə də<br />
göndərirdilər. 55 Bakı nefti Şamaxıya da gətirilirdi; burada rus tacirləri onu Avropaya<br />
ixrac etmək üçün alırdılar. 56 Neft Bakıdan Gilan tacirləri tərəfindən onların busalarında<br />
Manqışlağın gəmi körpülərinə daşınır, oradan isə karvan yolu ilə Xivəyə, Buxaraya və<br />
digər Orta Asiya ölkələrinə göndərilirdi. 57 Gilan tacirlərinin Bakı ilə ticarəti türklər<br />
1578-ci ildə Xəzər dənizinin Bakıdan Dərbəndədək qərb sahillərini tutandan 58 - rus<br />
tacirlərinin Həştərxandan İrana dəniz ticarəti yolu Xəzər dənizinin şərq sahillərinə<br />
keçəndən sonra da kəsilmədi.<br />
1583-cü ilə aid türk mənbəyində xəbər verilir ki, Bakı limanına daim malla dolu<br />
ticarət gəmiləri gəlir. Həmin mallar arasında qumaşın da adı çəkilir. Gilandan gələn<br />
gəmilərdə ala-bəzək Misir parçalarına bənzəyən əla keyfiyyətli, rəngarəng parçalar<br />
gətirilirdi. Hər topdan 1/25 % hesabı ilə tamğa alınırdı. Tacirlər gətirdikləri malların<br />
əvəzinə Bakıdan neft aparırdılar. 59<br />
Rusiyadan <strong>Azərbaycan</strong>a və İrana, əsasən, Bakı vasitəsilə qiymətli xəzlər -<br />
samur, skuns, qara-qonur tülkü, sincab xəzləri, gön-dəri, qılınc, zireh, metal məmulatlar<br />
və digər mallar gətirilirdi. 60<br />
Beynəlxalq ipək ticarətində Bakı qalasında karvansaraları olan hind tacirləri də<br />
yaxından iştirak edirdi. XVI əsrin sonlarında Şirvandan Bakı vasitəsilə Rusiyaya, İrana,<br />
Türkiyəyə, İtaliyaya, Fransaya, Hindistana və digər ölkələrə 100 min puda yaxın xamna<br />
ixrac olunurdu. 61 Şirvan şəhərlərində xamnanın pudunu 15-16 manata 62 alan rus və<br />
Avropa tacirləri onu öz ölkələrində 50-60, hətta 70 manata satırdılar. Şirvan<br />
sənətkarlarının ipək məmulatları, o cümlədən daran (zolaqlı ipək parça), kamna<br />
(üzərində eynirəngli naxış toxunmuş ipək parça) atlaz, tafta və digər parçalar Bakı<br />
vasitəsilə Moskva Dövlətinə aparılırdı. 63<br />
XVI əsrdə Qərbi Avropa ölkələrindən, Fransa və İngiltərədən Bakıya Abşeronun<br />
feodal əyanlarının istifadə etdikləri məxmər alparça, atlaz, Lion fabriklərində istehsal<br />
olunan zərxara, müxtəlif rəngli bahalı ingilis mahudları, qarazehi idxal edilirdi. 64<br />
Bakıya İrandan və Cənubi A zərbaycandan da mallar gətirilirdi.<br />
Yəzd, Kaşan, Təbriz, Ərdəbil, Şamaxı kimi toxuculuq mərkəzlərindən Bakıya<br />
qızıl və gümüş saplarla işlənmiş bahalı zərxara ipək parçalar gətirilirdi. <strong>Azərbaycan</strong><br />
<strong>Tarixi</strong> Muzeyinin ekspozisiyasında XVI əsrdə Bakıda istifadə olunmuş ipək parçaların<br />
nümunələri nümayiş etdirilir. Onlardan birinin naxışı mütənasib tərzdə yerləşdirilmiş<br />
qərənfilə bənzəyən gül kollarından ibarətdir. Zaman keçdikcə solmuş oxraya çalan<br />
yaşılı fonda qəhvəyi dairəyə alınmış qızılı rəngli güllər tikilmişdir. 65<br />
Həmin dövrə aid edilən başqa bir parçanın da solğun yaşılı-oxravarı fonunda<br />
itburnuna oxşayan gül kolunun üstündə oturmuş tutuquşuların qızılı sapla mütənasib<br />
tərzdə yerləşdirilmiş kontur rəsmləri tikilmişdir. Həmin parçaların naxışları xalça<br />
177
Change language