You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
əngli şirli kaşılar tapılmışdır. 111 Quyulardan tapılmış əhəngdaşı lövhələrində oyulmuş<br />
həndəsi ornamentli şəbəkə qırıqları 112 səyyahın saray binasının pəncərə yerlərinin<br />
daşdan yonulmuş şəbəkələrlə tutulduğuna dair məlumatını təsdiqləyir. 113<br />
Birinci mərtəbə otaqlarında aparılan qazıntılar göstərdi ki, saray qaya üzərində<br />
tikilmiş və onun altında, saray salınanadək, qədimlərdə divarlarının bünövrəsi sarayın<br />
bünövrəsi ilə üst-üstə düşən hansısa bir bina olmuşdur. Ehtimal ki, bu qədim binadan iki<br />
səkkizguşəli salon qalmışdır. Onlardan bilavasitə sarayın baştağına bitişik və bütün<br />
sarayın binalarından hündür olan biri, görünür, dəbdəbəli qəbul salonu olmuşdur. Üç<br />
tərəfdən tağlı eyvanlarla əhatə olunan, dördüncü tərəfdən isə sarayın baş binasına<br />
yapışıq həyətcikdə yerləşən kiçik, yaraşıqlı köşkdən ibarət Divanxana sarayın baş<br />
binasına bitişir. Bu abidə gözəlliyi və zərifliyi ilə təkcə orta əsrlər <strong>Azərbaycan</strong><br />
memarlığının deyil, eləcə də, İran, Kiçik Asiya və bütün Yaxın Şərqin analo ji<br />
abidələrinin şah əsərlərindən sayılır. 114<br />
Divanxana köşkü həm daxildən, həm də bayırdan daş günbəzlə örtülmüş<br />
səkkizguşəli salondan ibarətdir. Salon bayır tərəfdən beş guşə hüdudunda sütunlu<br />
tağlarla əhatələnmişdir. Dördbucaqlı dəhliz ona bitişir. Dəhlizə giriş yaraşıqlı, zəngin<br />
bəzəkli (dekorlu), stalaktit, daş yarımgünbəzlə tamamlanan baştağdandır. 115 Baştağın<br />
yuxarı hissəsində daşdan mürəkkəb nəbati xalça naxışları oyulmuşdur. Divanxananın<br />
daxilində dəhliz tağlı eyvan salon və onun döşəməsi altındakı planda səkkizguşəli<br />
kamera ilə girişlə birləşdirilmişdir. Həmin kameranın altında dördkünc formalı ikinci<br />
bir kamera da vardır. Oraya giriş şimal tərəfdəki yer səthi ilə bərabər olan deşikdəndir.<br />
Kameraların divarları hamar yonulmuş daşlarla üzlənmişdir. İkinci kameranın əsasını<br />
təşkil edən qayada beş metr dərinliyində quyu vardır. 116 Hər iki kameranın funksional<br />
təyinatı, həmin abidə haqqında bir sıra tədqiqatlar aparılmasına baxmayaraq, hələ də<br />
bütövlükdə aydınlaşdırılmamış qalır.<br />
Divanxana binasının içərisində dəhlizdən salona girişin üstündə Quranın onuncu<br />
surəsinin aşağıdakı ayələri həkk olunmuş kitabə vardır: "Allah (bəndələrini)<br />
əmin-amanlıq yurduna (Cənnətə) çağırır və istədiyini doğru yola salır! Yaxşı işlər<br />
görənləri Cənnət və daha artıq mükafatlar gözləyir. Onların üzünə nə bir toz ləkə, nə də<br />
bir zillət qonar". 117 Giriş baştağının yuxarı hissəsində kitabə üçün haşiyə vardır. Lakin<br />
kitabədən əsər-əlamət qalmamışdır. Kitabənin olmaması bu maraqlı abidənin təyinatını<br />
dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan vermir. Bu bina, ehtimal ki, XV əsrin axırlarında<br />
sarayın əsas binasından, məscid və türbədən sonra tikilmişdir.<br />
Kapitellərin və sütun özüllərinin naxışlarının və binanın digər detallarının<br />
tamamlanmaması Divanxananın tikintisinin başa çatmadığını göstərir. Ehtimal ki,<br />
binanın tikintisi 1500-1501-ci illərdə baş verən hərbi hadisələrlə əlaqədar<br />
dayandırılmışdır.<br />
Divanxana köşkünün qapı açırımlarından birində yaxşı mühafizə olunmamış və<br />
indiyədək oxunula bilməmiş birsətirlik ərəbcə kitabə vardır. Lakin V.M.Sısoyev həmin<br />
kitabədə I Xəlilüllahın adını və h.832 (1428/9)-ci il tarixini oxuduğunu iddia edirdi ki,<br />
bunu indi yoxlamaq mümkün deyil. 118<br />
Divanxananın təyinatı barədə müxtəlif fikirlər mövcuddur. Onun məhkəmə, 119<br />
116
Change language