You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
zamanı böyük dərinlikdə kustar mis və mis məmulatı istehsal olunduğunu göstərən mis<br />
şlakı qalaqlarının, daş üzərində ehtimal ki, metal yumaq üçün çala izləri aşkar<br />
edilmişdir. 29 İçərişəhərdəki bir sıra qazıntı sahələrində dəmir şlakı topaları, dəmirçi<br />
çəkici, gürz və digər dəmir əşyalar, bıçaq tiyələri və dəstəklərinin qırıqları, ayaqqabı və<br />
heyvan nalları, mismarlar, halqalar, toqqalar və digər metal əşyalar tapılmışdır. Burada,<br />
daha sonrakı XVII əsr mənbələrində deyildiyi kimi, silah, nal, qab-qacaq və təsərrüfat<br />
alət-ləri istehsal edən dəmirçilər və misgərlər yaşayırdı. Qərb qala divarının<br />
yaxınlığında qiymətli metalın əridilməsi üçün daş alətin və qala ərazisində bir sıra<br />
zərgərlik məmulatlarının tapılması Bakıda zərgərlik işlərinin aparıldığını göstərir. Belə<br />
ki, arxeoloji qazıntılar zamanı buxtadakı qala tikilisində (XIII əsr) gümüş nəlbəki<br />
tapılmışdır. 30<br />
Qədim müsəlman qəbiristanlığında torpaq işləri aparılarkən incəliklə işlənmiş<br />
qızıl sancaq, gümüş bilərzik, üç gümüş üzük, gümüş asma, hər birində iki xırda mirvari<br />
olan iki halqavarı qızıl sırğa, dörd içi boş qızıl muncuq, qızıl asmalı qızıl sırğa, asılma<br />
muncuqlu iki cüt gümüş sırğa və digər əşyalar tapılmışdır. Həmin əşyalar, oradan<br />
tapılmış sikkələr (Teymuri və Şirvanşah) kimi, XV əsrin əvvəlinə aid edilir. 31<br />
Şirvanşahların zərb etdirdiyi gümüş sikkələr (birincisi h.833 (1429/30)-cü il,<br />
sonuncusu h.844 (1140/41)-cü il) dəfinəsi ilə birlikdə keçmiş Aleksandr Nevski<br />
kilsəsinin yaxınlığında tapılmış iri qızıl bilərzik də həmin dövrə aiddir. 32<br />
Şirvanşahlar sarayında şirvanşahlara məxsus türbədə açılmış sərdabələrdən<br />
birində altıbucaqlı şəklində qızıl sancaq tapılmışdır. Onun üz tərəfindəki 7 yuvadan<br />
5-də qırmızı daş, ehtimal ki, yaqut, ortadakı yuvada firuzə var. Yuvaların biri isə<br />
boşdur. Həmin sancaq XV əsrin ortalarına aid edilir. 33 Bu cür bəzək əşyalarına Bakıda<br />
və <strong>Azərbaycan</strong>da indi də rast gəlinir ki, bu da maddi mədəniyyətin irsiliyindən və öz<br />
sənətini nəsildən nəslə ötürən xalq sənətkarlarının möhkəm ənənələrindən xəbər verir.<br />
Sənətkarlıq, o cümlədən onun dəmirçilik, dulusçuluq, toxuculuq, sikkə kəsmə və<br />
s. sahələri daha da inkişaf etmişdi. Bu zəmində mühüm proses - mü xtəlif sənətkarlıq<br />
sahələrində istehsalın ixtisaslaşması baş vermişdir.<br />
Qərb qala divarları yanında tikinti işləri zamanı qırmızı gildən qayrılıb sarı və<br />
qəhvəyi şirlə örtülmüş çoxlu çıraq tapılmışdır. Qala divarlarından bayırda çıraq<br />
ustalarının emalatxanaları olmuşdur. Bakı ərazisində böyük miqdarda tapılmış şirsiz<br />
sarı və boz gil qablara gəldikdə isə, onlar keramika istehsalı üçün yararlı gili olan Bakı<br />
və Abşeronda hazırlanmışdır.<br />
Bakı yüksəkliyinin zirvəsində şüşəvarı şlakın tapılması, Bakı ərazisində aşkar<br />
olunmuş keramikanın analizi və tədqiqi X-XIII əsrlərdə və sonralar Bakı və Abşeronda<br />
şəffaf yaşıl və əlvan şir çəkilmiş naxışlı qablar, sonralar - XIV-XV əsrlərdə isə açıq sarı<br />
anqobla, yaxud qırmızı saxsı üzərində açıq sarı naxışla işlənmiş keramika məmulatı<br />
istehsal olunduğunu təsdiq etməyə imkan verir. 34 Yuxarıda göstərdiyimiz kimi, Bakı<br />
ərazisində bu cür keramika istehsal etmək üçün dulus kürələrinin qalıqları, habelə Bakı<br />
yüksəkliyinin zirvəsində, köhnə qəbiristanlığın yerində, İçərişəhər qalasının<br />
yaxınlığında və dördkünc Mərdəkan qalasının quyularında çoxlu belə qablar<br />
tapılmışdır.<br />
78
Change language