Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
faktı ilə ziddiyyətə girmir.<br />
1946-cı ildə aparılmış arxeoloji işlər zamanı türbənin taxta döşə-məsinin altında<br />
daş lövhələrlə örtülmüş beş qəbirdən ibarət sərdabə aşkar edilmişdir. 134<br />
Səliqəli bəzəyi ilə seçilən 1 -ci məqbərədə 6-7 yaşlı uşaq cənazəsinin qalıqları<br />
var idi. Məqbərədə parça qalıqları tapılmışdır. Üzərində ərəb hürufatı ilə kitabələr<br />
tikilmiş həndəsi naxışlı medalyon əlamətləri nəzərə çarpan qalın parça qalıqlar xüsusilə<br />
maraq doğururdu. 135 Tədqiqat nəticəsində onların fars dilində şeir olduğu<br />
aydınlaşdırıldı. 136 Ehtimal ki, bu Xəlilüllahın oğlunun məqbərəsi olmuşdur. Ondan<br />
şimal tərəfdə yaşlı qadının, ehtimal ki, Xəlilüllah-ın anasının dəfn olunduğu 2-ci<br />
məqbərə yerləşir. 4-cü məqbərədə açıq taxta tabutda 18-19 yaşlı kişi skeleti aşkar<br />
olunmuşdur. Skeletin altında qatlanmış halda zol-zol ipək parçadan təqribən bir metr<br />
boyunda uzunqol kişi köynəyi tapılmışdır. Köynəyin bükümlərində bir neçə mavi<br />
muncuq aşkar edilmişdir. Bu paltarın altında başqa, ehtimal ki, yun parça qalığı var idi.<br />
Boyun fəqərələrinin yanında ortasında firuzə və 6 yaqut olan altıguşəli ulduzdan ibarət<br />
milli qızıl sancaq tapılmışdır. 137 Həmin sərdabədə paltar olması bugünədək gəlib çıxmış<br />
adətdən xəbər verir. Meyit yuyularkən bədənin hələ kifayət qədər keyidiyi məlum<br />
olduqda ölünün bir başqasını da özü ilə çəkib aparacağı güman edilirdi və buna görə də<br />
mövcud adət üzrə yeni qurbanın əvəzinə onun yanına qatlanmış köynək qoyulurdu. Ola<br />
bilsin ki, türbədən tapılmış köynək də bu məqsədlə qoyulmuşdur. Türbədəkı qalan<br />
məqbərələr yəqin ki, şirvanşahın ailə üzvlərinin qəbirləri olmuşdur.<br />
Türbədə arxeoloji işlər aparılarkən ola bilər ki, salondakı başdaşlarına məxsus<br />
uçulub dağılmış memarlıq elementlərinin fraq mentləri aşkar edilmişdir. 138 Arxeoloji<br />
işlər davam etdirilərkən daha bir neçə toxunulmamış məqbərə aşkar edilmiş və onların<br />
ümumi sayı 14-ə çatmışdır. Türbədə Xəlilüllahın ailə üzvlərindən bir neçəsinin qəbri<br />
tapılmışdır. Bədr Şirvaninin divanındakı bir neçə mədhiyyə, mərsiyə və<br />
xronoqramlardan Xəlilüllahın bəzi ailə üzvlərinin adlarını aydınlaşdırmaq mümkündür:<br />
Xəlilüllahın anası - Bikə xanım (ö. h.839 (1435/6)-cu il), oğulları - Fərrux Yəmin (d.<br />
h.839 (1435/6)-cu il - ö. h.846 (1442/2)-cı il, yeddi yaşında), Şeyx Saleh (d. h.847<br />
(1443)-ci il - ö. h.849 (1445/6)-cu il, 2 yaşında), şairin Mir Bəhram, Əmir Bəhram<br />
adlandırdığı h.850-ci il məhərrəm ayının 20-də (17 aprel 1446-cı il) Qaytaq düzündə<br />
həlak (şəhid) olmuş Bəhram Bədr Şirvani qəsidələrinin birində Xəlilüllahın h.836-cı il<br />
məhərrəm ayının 20-də (16 sentyabr 1432-ci il) anadan olmuş oğlu şahzadə Məhəmməd<br />
İbrahimin adını çəkir. Onun ölüm ili məlum deyil. Şair qəsidələrindən birində<br />
Xəlilüllahın oğru Fərrux Yəssarın da anadan olduğu günü h.845-ci il Məhərrəm ayının<br />
12-si (2 iyun 1441-ci il) - göstərir. 139<br />
Beləliklə, Xəlilüllahın saray şairi Bədr Şirvaninin verdiyi məlu mata görə,<br />
şirvanşahın 5 oğlu olmuşdur. Onlardan 4-ü atalarının sağlığında ölmüş və yalnız Fərrux<br />
Yəssar Xəlilüllah 1465-ci ildə öldükdən sonra onun varisi olmuşdur.<br />
Xəlilüllah Qaraqoyunlu İsgəndərlə müharibə apararkən Bakıda onu şirvanşahın<br />
qardaşlarından biri - Qəzənfər (h.800-847 (1398-1443)-ci illər) əvəz edirdi. Bədrəddin<br />
Şirvaninin məlumatına görə Xəlilüllah Bakıda bir sıra binalar, o cümlədən h.832<br />
(1428/9)-ci ildə bürc və çeş mə (ehtimal ki, İçərişəhərdəki kəhrizlərdən biri), h.835<br />
119
Change language