You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Razin İran vilayətləri ilə yanaşı, 1667-ci ildə <strong>Azərbaycan</strong>ın sahilboyu<br />
rayonlarına da basqınlar edirdi. Kazakların Xəzər dənizinin qərb sahillərinə sonralar da<br />
basqınları olmuşdur. Razinin kazakları, doğrudan da, Dərbəndlə Şamaxı arasında və<br />
daha sonralar Bakıya qədər bir çox yaşayış məntəqələrini və şəhərləri qarət edir,<br />
qiymətli şeyləri götürür və yerli əhalini "əsir" aparırdılar. 20 Kazaklar "həmin əsirləri<br />
ruslara dəyişir, hər qızılbaşa 2, 3 və 4 rus alırdılar". 21<br />
1669-cu ilin aprelində Stepan Razinin kazakları Bakı sahillərinə basqın etdilər.<br />
Maştağa kəndini dağıtdılar, 150-yə yaxın kişi, qadın və uşaq əsir alaraq, 7000 baş<br />
qoyun qovub apardılar. Onlar bütün bu qənimətləri Çilov adasına daşıyaraq öz<br />
aralarında bölüşdürdülər. 22 Həmin vaxtlar Həştərxanda olan holland dənizçisi Stryuys<br />
kazakların dilindən Razinin 1669-cu ildə Bakıya basqın etdiyini 23 , burada onların çoxlu<br />
xəzinə, qızıl və gümüş ələ keçirdiklərini xəbər verir. 24 "Onlar şəhərə qəfildən basqın<br />
edərək, çalıb-çapdılar, əllərinə keçən hər şeyi kəsib-doğradılar, evləri və əmlakı<br />
yandırdılar. Bakıda onlar çoxlu miqdarda yaxşı çaxır tapdılar, aralarında bölüşdürüb<br />
nəşə ilə içməyə başladılar və bir çoxu çaxır içməyə adət etmədiyindən sərxoş oldu. Bu<br />
vaxt onların silah gəzdirə bilən 5000-dən 6000-dək adamı var idi. 25 Bu arada farslar<br />
tələsik qoşun topladılar, sərxoşlara və ehtiyatsızlara böyük igidlik və qüvvə ilə hücum<br />
edərək qaçıb canını qurtaran 400-500 nəfərdən savayı, demək olar ki, hamısını qırdılar.<br />
Stenkanın özü ağır təhlükədə idi və əgər mühafizəçiləri onu müdafiə etməsəydilər və<br />
aradan çıxmaq üçün yol və vəsait tapmasaydılar, şübhəsiz, diri tutulacaqdı". 26<br />
1669-cu ilin iyun ayında şah kazakların yuva saldıqları Bakı ya xınlığındakı<br />
Səngi Muğan adasına Mənədi xanın komandanlığı altında əcnəbilərin köməyi ilə yenicə<br />
qayırılmış 50 yastıdibli gəmidən ibarət böyük bir donanma göndərdi. Kempferin<br />
məlumatına görə, kiçik gəmili çevik kazak dəstələri abordaj vuruşmasında şahın<br />
donanmasını darmadağın etdilər. Xəstəliklər və döyüşlər nəticəsində böyük itki verən<br />
və şahın təzə qoşun göndərməsindən ehtiyat edən kazaklar qənimətlərini götürüb<br />
Həştərxana yollandılar. 27<br />
Stepan Razin öz kazakları ilə birlikdə Duvanı adasında da olmuşdur. Rəvayətə<br />
görə, Stepan Razin Sabunçu kəndi yaxınlığındakı mağarada yaşayırdı. Abşeron və Bakı<br />
əhalisi Razinin bu basqınını uzun müddət yaddan çıxarmamışlar. 28<br />
1701 (yaxud 1702)-ci ildə Bakıda qala istehkamları möhkəmləndirilmişdir. 29<br />
Bakı İrana və Hindistana ticarət yolu üstündəki mühüm liman kimi çar Rusiyasının<br />
diqqətini cəlb edirdi. 1715-ci ildə I Pyotr Xəzəryanı vilayətlərin qarşıda duran işğalına<br />
hazırlıqla əlaqədar <strong>Azərbaycan</strong>ın siyasi və iqtisadi durumunu aydınlaşdırmaq<br />
məqsədilə A.P.Volınskinin başçılığı ilə İrana və <strong>Azərbaycan</strong>a səfirlik göndərmişdi.<br />
Volınski öz hesabatında <strong>Azərbaycan</strong>ın şəhərləri haqqında məlumat verərək, Bakıdan da<br />
müxtəsər bəhs etmişdir. 30 O, əfqanların İrana basqınlarının başlandığı dövrdə şəhərlərin<br />
tənəzzül və iflasının tam mənzərəsini vermişdir.<br />
Başqa mənbələrə görə kazakların sayı 2000-dək idi.<br />
Stryuys Bakının əhalisini farslar adlandırır.<br />
147
Change language