Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Ancolellonun müasiri olan digər XV əsrın sonu Venesiya səyyahı Donato da
Leze də yol qeydlərində Bakının böyük ticarət əhəmiyyətini qeyd etmişdir. O xəbər
verirdi ki, ədviyyat Hindistandan böyük şəhər Şamaxıya, oradan isə 4 günlük yol olan
Xəzər dənizi sahilindəki Bakıya gətirilir. "O, böyük ticarət şəhəridir və dəniz də onun
adı ilə Bakı dənizi adlanır. Burada ədviyyatı gəmilərə yükləyib Volqa çayı üzərindəki
tatar şəhəri Həştərxana aparırlar". 80
Xəzər dənizinin 1914-cü ildə İtaliyadakı kiçik Lezina şəhərində tapılmış XV
əsrə aid qədim coğrafi xəritəsində "Bech Barmak"la (Bakı yaxınlığındakı Beşbarmaq
dağı) eyniləşdirilən "Barmachu" qeyd olunmuşdur. Onun yaxınlığında "achu" oxunula
bilən, ehtimal ki, "Bachu" adı vardır. Şəhərin xəritədə böyük planda verilməsi, onun,
şübhəsiz, Xəzər dənizində, yaxud xəritədə göstərildiyi kimi, "Maare di Bachu"da
mühüm limanlardan biri olmasına işarə edirdi. 81 Xəritədəki adların yazıldığı dilə əsasən
belə hesab olunur ki, onu XV əsrdə dərin məlumatlı dəniz səyyahları sayılan
dalmasi-yalılar tərtib etmişlər. Buradan da belə bir nəticə çıxarmaq mümkündür ki,
italyanlar XV əsrdə də öz gəmiləri ilə Xəzər dənizində (ehtimal ki, ticarət məqsədi ilə)
üzürmüşlər. Onlar Avropa ilə ticarətdə başlıca vasitəçi olub, A zərbaycan şəhərlərinə, o
cümlədən Bakıya yaxşı bələd idilər.
Bakının ticarətinə dair venesiyalılarla yanaşı, Bakuvi də bəzi məlumatlar verir.
O göstərir ki, Bakıda taxıl azdır. Onu buraya Şirvandan və Muğandan gətirirlər. 82
Başlıca idxal malları Şirvanın məhsuldar yerlərindən Bakı bazarlarına Abşeronda az
miqdarda istehsal olunan buğda və digər dənli bitkilər idi. Muğan isə Bakını ehtimal ki,
düyü ilə təchiz edirdi. Arxeoloji qazıntılar zamanı Bakı yüksəkliyinin dərin
təbəqələrindən çoxlu miqdarda çəltik dənləri tapılmışdır. Təsvirdən "əbədi odlar" yanan
Suraxanıdan söhbət getdiyi asanlıqla bəlli olan kənddə şəhərdə satılmaq üçün əhəng
hazırlanırdı. 83
Şəhər əhalisinin əksəriyyətinin yaylağa köçdükləri Abşeron bağları Bakı
bazarlarını burada bol-bol becərilən əncir, nar və üzümlə təchiz edirdi. Qazıntı zamanı
dərin təbəqələrdən üzüm dənələrinin tapılması həmin bitkilərin burada da qədimdən
becərildiyini göstərir. Bakuvi Abşeronda ev heyvanlarının, xüsusilə ətindən şəhər
əhalisinin istifadə etdiyi qoyunların yetişdirildiyini də qeyd edir. 84 O, Abşeronda
ətindən yerli əhalinin yeməkdə istifadə etdiyi çoxlu ceyran olduğunu da göstərir. 85
Şəhər, A zərbaycanın digər iri feodal şəhərləri kimi, Abşeron kəndləri ilə bağlı
olub, onlarla iqtisadi vəhdət təşkil edirdi. Beynəlxalq ticarətdə fəal iştirak edən Bakı,
eyni zamanda, tacirlərin və sənətkarların toplaşdığı şəhər idi.
Şəhərin feodalları və ruhaniləri karvan ticarəti ilə sıx bağlı olub, bu ticarətdə
yaxından iştirak edirdilər. Onlar karvansaralara, bazar dükanlarına, bazarlara, bütöv
məhəllələrə sahib olub, orada alver edən tacirlərdən, sənətkarlardan müəyyən rüsum
alırdılar. 86 Görünür, Bakuvi Lənkəran vilayətini Muğan adlandırırdı.
85