Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
siyasətinə 30 düşmən olan A zərbaycan (qızılbaş) tayfalarının nüfuzunu xeyli zəiflətdi,<br />
dövlətdə İranpərəstlik meyllərini hər cür himayə edərək, hərbi rütbələrə aşağı<br />
təbəqələrdən olan yeni kadrlar irəli çəkdi. Şah Abbas paytaxtı Qəzvindən İranın<br />
içərilərinə, İsfahana köçürdü. Sülh müqaviləsi ona ordunu yenidən təşkil etməyə, 31 öz<br />
qüvvələrini 1602-ci ilin sonunda başlayan yeni müharibə üçün toplamağa imkan verdi.<br />
2. XVII ƏSR - XVIII ƏSRĠN BĠRĠNCĠ YARISININ SĠYASĠ<br />
TARĠXĠ<br />
H.1012-ci il rəbi əs-sani ayının 7-də (14 sentyabr 1603-cü il) I Şah Abbas<br />
Osmanlı hökumətinin üsyan etmiş kəndlilərlə bacarmadığını bəhanə gətirərək<br />
<strong>Azərbaycan</strong>ı işğal etmək üçün qoşun göndərdi. <strong>Azərbaycan</strong>ın feodal əyanlarının böyük<br />
hissəsi, tacirlər və şiə ruhaniləri bu müharibədə Şah Abbası müdafiə edirdilər. 1<br />
Şah Abbas və onun görkəmli sərkərdələri Allahverdi xan və Qarçıqay<br />
Məhəmməd xan itirdikləri A zərbaycan şəhərlərini bir neçə il ərzində geri qaytardılar.<br />
Şah qoşunları 1606-1607-ci illərdə İrəvan, Gəncə, Bakı, Dərbənd, Şamaxı şəhərlərinin<br />
Osmanlılardan aldılar. 2<br />
İsgəndər Münşi öz əsərində Şah Abbas qoşunlarının 1607-ci ildə Bakını<br />
almalarını təsvir edir. Bu vaxt Bakı qalasındakı Os manlı qarnizonunda cəmi 300 nəfər<br />
var idi. Türklərin hakimiyyətindən xilas olmaq istəyən şəhər əhalisi sui-qəsd<br />
düzəldərək bundan xəbər tutan və onun qarşısını almaq imkanı olan şəhər<br />
komendantına (kütval) hücum etdilər. Bakılılar Os manlı qarnizonunu qırıb, türklərin<br />
kəsilmiş başlarını qalanın açarları ilə birlikdə Şah Abbasa göndərdilər və şəhər<br />
qapılarını şah qoşunlarının üzünə açdılar. Sui-qəsdin əsas iştirakçıları şahdan qiymətli<br />
hədiyyələr və soyurqal torpaqları aldılar. 3<br />
Lakin 1603-1607-ci illər İran-Türkiyə müharibələrinin şahidi olan katolik<br />
missioneri keşiş Antuan de Quvea öz əsərində 4 bu hadisəni başqa cür təsvir edir: Şah<br />
Abbas Şamaxını mühasirəyə alarkən Bakı hakimi Murad (le Roi Murath) "şahın<br />
ayaqlarından öpmək" üçün Şamaxıya gəldi və ona Bakı şəhərinin açarları ilə birlikdə<br />
çox miqdarda kəsilmiş türk başı gətirdi. Murad bu qərara gəldi ki, Şah Abbas Şamaxını<br />
aldıqdan sonra, daha az möhkəmləndirilmiş bütün digər şəhər və qalaları da asanlıqla<br />
tutacaqdır. Buna görə də, o, şah qoşunlarının Bakıya hücumunu gözləmədən və onun<br />
iltifatını qazan maq üçün şəhərin təslim olmasını, özünün bayrağı altında vuruşmuş türk<br />
qarnizonu əsgərlərinin kəsilmiş başlarını təklif etməyə gəlmişdi. Lakin o yanılmışdı.<br />
Şah Abbasın qərargahına çatan kimi şah onun başının vurulmasını əmr edərək demişdir:<br />
"O, hamıya xəyanət etməyi özünə peşə seçmişdir, türklər bu əyaləti işğal edəndə o,<br />
vaxtkı Bakı hakiminin başını kəsib, mükafat olaraq onun özünü həmin şəhərin hakimi<br />
təyin edən Osman paşaya təqdim etmişdi. Şəhəri qaytarmaq əzmində olduğum indi isə<br />
143
Change language