You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
anqob və manqanla işlənmiş, monoxrom və polixrom naxışlı şirli qablarla yanaşı,<br />
qırmızı və boz-sarı gildən külli miqdarda adi məişət qablarının qırıqları Bakıda həmin<br />
qabları hazırlayan çoxlu sənətkarların yaşadığını göstərir. Tünd göy rəngli açıq şəffaf<br />
şirlə örtülmüş halqavarı altlıqlı, üzərində ərəb əlifbası ilə sahibinə xoşbəxtlik arzusu<br />
bildirilən kitabə olan cam və piyalələrin tapılmasına Bakı qazıntılarında digər şəhərlərlə<br />
- Beyləqan, Şamaxı, Bərdə ilə müqayisədə az-az təsadüf olunur. Ola bilər ki, onlardan<br />
bəziləri Bakıda da istehsal edilmişdir. Təkində şəffaf şirin altında kobaltla göy rəngli<br />
nəbati naxışlar və quş rəsmləri çəkilmiş saxsı camlar isə Bakının Rey, Kaşan, Yəzd,<br />
Sultanabad və s. saxsı keramika istehsalı mərkəzləri ilə ticarət əlaqələri saxladığını<br />
göstərir. Bakıda və digər şəhərlərdə aparılan qazıntılar zamanı tapılan bu qablar<br />
naxışlarının yüksək bədiiliyi və keyfıyyəti ilə seçilir. 64<br />
Bakı təpəsinin şərq ətəklərində şəhərlilərin sıx yerləşmiş yaşayış evləri, sənətkar<br />
emalatxanaları, ticarət dükanları ilə yanaşı, Qız qalası, Karvansara, Hacı Qay ıb<br />
hamamı, sütunlu və çatma tağlı nıəbəd, məscidlər və feodal şəhərinin həyatı ilə bağlı<br />
olan digər diqqətəlayiq memarlıq abidələri də var idi. VIII-XIII əsrlərə aid edilən alt<br />
mədəni təbəqə 5 m dərinlikdə olub, materikə söykənir. Arxeoloji qazıntı zamanı<br />
divarları dördkünc formalı yonulmuş böyük daşlarla cilalanmış, yaxşı qalmış türb ənin<br />
aşağı hissəsi aşkar edilmişdir. Türbənin şimal divarındakı üzlük daşlardan birinin<br />
üzərində beşguşəli ulduz, romb və dairələr şəklində özəkləri olan zərif kvadrat<br />
şəbəkələr həkk olunmuşdur. Belə daş şəbəkələrə Bakı və <strong>Azərbaycan</strong>ın digər<br />
şəhərlərinin məbəd, ictimai və saray abidələrində indiyədək də rast gəlinir. 65<br />
Hal-hazırda daşda və ağacda böyük ustalıqla oyulan 20-dək şəbəkə motivi<br />
mövcuddur və bu ənənə nəsildən-nəslə ötürülür.<br />
Şirvanşahlar sarayının 3 nömrəli sahəsinin qərb hissəsində 4,5 metr dərinlikdə<br />
"qayalar arası" xeyli miqdarda açıq çəhrayı gil qarışıq qumla dolu iri nəhəng daş<br />
parçalarından ibarətdir. Qaya parçaları arasındakı yarğanların birində xeyli kül aşkar<br />
edilmiş qayanı his basmışdır (yanğın izləri). Bu yarğandan tünd-qırmızı gildən<br />
bişirilmiş bardağın boğazı və gövdəsinin bir hissəsi tapılmışdır. Bardağın boğazının<br />
forması Yaloylutəpə məmulatlarını xatırladır. Bu cəhət belə bir fikir doğurur ki, həmin<br />
bardaq göstərilən sahələrdən tapılmış digər materialdan fərqli olaraq, daha erkən dövrə<br />
aid edil-məlidir. 66 Məlumdur ki, Yaloylutəpə mədəniyyəti e.ə. III—I əsrlərə aid edilir.<br />
Beləliklə, bu qab, ehtimal ki, həmin dövrə aiddir.<br />
Şirvanşahlar sarayı ərazisində qazıntı zamanı qaya üzərində müxtəlif divarların<br />
bünövrələri və hissələri aşkar olunmuşdur. Həmin ərazidə aşkar edilmiş tikili və binalar<br />
müxtəlif dövrlərə aiddir. " Görünür, bu yerlər dəfələrlə tikilib abad edilmiş, köhnə<br />
binalar uçub-dağılmış. onun yerində əmələ gəlmiş qalaqların yerində yeniləri<br />
tikilmişdir. Yuxarıda deyilənlər göstərir ki, bu yer sıx t ikilmiş və məskunlaşmışdır.<br />
Tikililərin qalıqlarına görə onların hansı dövrə aid olduqlarını müəyyənləşdirmək<br />
mümkün deyil, lakin həmin tikili-lərlə eyni təbəqədən tapılmış şirli keramika məlumatı<br />
bu yerin artıq VIII əsrdə yaşayış məntəqəsi olduğunu təsdiq etməyə imkan verir". 67<br />
Ehtimal ki, VIII əsr keramikasının qırıqları altında qalan tikili qalıqları daha<br />
erkən dövrə, eramızın əvvəlinə aiddir. Həmin binalar əsrlər boyu tikilib uçulduğundan<br />
55
Change language