You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ornamentlərinə oxşayır. 66<br />
Külli miqdarda "Bakuyə" möhürlü mis pullar və sonuncu şirvanşahların XVI<br />
əsrin birinci yarısında Şamaxıda kəsilmiş xırda gümüş sikkələri Bakının A zərbaycanın<br />
digər şəhərləri ilə daxili ticarət apardığını göstərir. 67 Çoxlu miqdarda belə sikkələr istər<br />
Bakının İçərişəhər hissəsində və Abşeronda, istərsə də <strong>Azərbaycan</strong>ın digər şəhərlərində<br />
tapılmışdır. 68 Bu tapıntılar ölkədə qızğın daxili ticarətdən və şəhər həyatının<br />
inkişafından xəbər verir. Eyni zamanda, Səfəvi şahlarının Bakıda, Şamaxıda və<br />
<strong>Azərbaycan</strong>ın digər şəhərlər-indiki zərbxanalarda kəsilmiş gümüş sikkələri də tədriclə<br />
tədavülə daxil olurdu. 69 XVI əsrin ikinci yarısından etibarən Qərbi Avropa<br />
tacir-səyyahlarının Bakıya gəlmələri ilə əlaqədar müxtəlif Avropa dövlətlərinə məxsus<br />
talerlər də tədavüldə istifadə edilməyə başladı. 70 Türklər 1578-ci ildə Bakını tutduqdan<br />
sonra Səfəvi şahlarının adından sikkə kəsilməsi dayandırıldı, tədavülə Osmanlı<br />
sultanlarının adı olan sikkələr daxil oldu.<br />
XVI əsrin 70-ci illərindən Səfəvilərlə Türkiyə arasında hərbi əməliyyatların və<br />
feodal araçəkiş mələrinin yenidən başlanması ilə əlaqədar Bakı yolu ilə beynəlxalq ipək<br />
ticarətinin tənəzzülə uğraması və bunun nəticəsində, səyyahların qeyd etdiyi kimi, şəhər<br />
həyatının düşgünləşməsi müşahidə olunur. 71<br />
XVII-XVIII əsrlərdə Bakı Xəzər dənizində, bir çox səyyahların qeyd etdiyi<br />
kimi, Şərqin Qərblə beynəlxalq tranzit ticarətində başlıca liman idi. 72 Bununla əlaqədar<br />
Bakının xarici və daxili ticarət sahəsində, Qərbi Avropa ölkələri və Rusiya ilə ticarət<br />
əlaqələrinin möhkəmləndirilməsində əhəmiyyəti artır.<br />
XVII əsrdə həmin ölkələrin Volqa-Xəzər yolu və Kiçik Asiya vasitəsilə ticarət<br />
əlaqələri güclənir. Bu vaxt Avropa ölkələrinin Şərqdə müstəmləkəçilik siyasətinin<br />
inkişafı ilə əlaqədar Şərqə can atan Avropa tacir-səyyahlarının fəal əlaltısı olan katolik<br />
missiyaları <strong>Azərbaycan</strong>a axışmağa başladı. Onların arasında kommersiya və siyasi<br />
məqsədlərlə gələn tacirlər, A zərbaycanda, İranda və digər Şərq ölkələrində katolikliyi<br />
yaymağa cəhd göstərən missionerlər var idi. I Şah Abbasın hakimiyyəti dövründə<br />
(1618-ci ildə) italiyalı Pyetro della Valle <strong>Azərbaycan</strong>da və İranda olmuşdur. Onun yol<br />
qeydlərində Xəzər dənizində ticarət və gəmiçilikdən danışılır, Bakının adı müxtəlif<br />
ölkələrə çoxlu mallar aparılan liman kimi çəkilir. 73<br />
I Şah Abbas iri karvan ticarətinin inkişafına himayədarlıq edirdi, şah hökuməti<br />
isə xarici ticarətin təşkilatçısı kimi çıxış edərək, tacirləri xam ipəklə təchiz edirdi. Şah<br />
Abbasın hakimiyyəti dövründə Bakıda və İrana gedən ticarət yolunun üstündə bir sıra<br />
karvansaralar tikilmişdi ki, bu da həmin vaxtlar ticarətin inkişaf etdiyini göstərir.<br />
1647-ci ilin fevralında Bakıda olmuş Övliya Çələbi şəhərdəki ticarət haqqında<br />
bəzi məlumatlar verir. İçqalanı - ehtimal ki, o, Şirvanşahlar sarayının yerləşdiyi təpənin<br />
başını belə adlandırırdı -təsvir edərkən Övliya Çələbi göstərirdi ki, "...orada karvansara<br />
və hamamlardan əsər-əlamət belə yoxdur. Ancaq dəniz sahilində minə yaxın ev,<br />
bağları, məscidləri, karvansaraları, hamam və bazarları olan rabad salınmışdır 74 və<br />
bütün bunlar 3 tərəfdən 3 darvazası olan qala divarları ilə əhatə edilmişdir... Bazar çox<br />
da cah-cəlallı deyildi..." 7<br />
Övliya Çələbi daha sonra xəbər verir. "...Bakı Şamaxının liman dayanacağıdır.<br />
178
Change language