You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΤΣΙΦΛΙΚΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΖΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ (1455-1614)<br />
ενδιαφέρον είναι ότι καλλιεργούν χωρίς να έχουν την επικαρπία. Είναι άραγε ένδειξη<br />
επεκτατικής καλλιεργητικής πολιτικής, σύμφωνα με την οποία χρησιμοποιούσαν<br />
την καλλιέργεια ως ένα πρώτο στάδιο και σκόπευαν να αποκτήσουν την ε-<br />
πικαρπία στο μέλλον; Πιθανότερο είναι ότι υποκρύπτονται περιπτώσεις δανειοδοτήσεων<br />
ή και υποθηκεύσεων γαιών, φαινόμενο ιδιαίτερα συχνό στην οθωμανική<br />
επαρχία από τα τέλη του 16ου αι. και εξής 29 .<br />
Σημαντική είναι η παρουσία χριστιανών ως επικαρπωτών τσιφλικιών σε βακουφικές<br />
γαίες 30 . Αυτό οφείλεται κυρίως στην παρουσία κατόχων μπάστινα 31 σε συγκεκριμένα<br />
βακουφικά χωριά (Ğıdrohorı, Vırğarhorı), καθώς η συνολική παρουσία χριστιανών<br />
φορολογούμενων σε βακουφικές γαίες δεν ήταν υψηλότερη σε σχέση με τους α-<br />
ντίστοιχους που εμφανίζονταν στις τιμαριωτικές 32 . Ενδιαφέρουσα είναι η αύξηση του<br />
ποσοστού των χριστιανών επικαρπωτών σε τιμαριωτικές γαίες το 1614. Πιθανώς η αλλαγή<br />
να σχετίζεται με τη σημαντική δημογραφική υποχώρηση του μουσουλμανικού<br />
στοιχείου σ’ αυτές τις γαίες μεταξύ 1595 και 1614 33 . Ακριβώς αντίθετη εικόνα σχηματίζεται<br />
για τους χριστιανούς ως καλλιεργητές. Αδρομερώς μιλώντας, φαίνεται ότι οι<br />
χριστιανοί ενώ καλλιεργούσαν, χωρίς να νέμονταν, τις γαίες τους το 1570 και το 1595,<br />
το 1614 είχαν την επικαρπία (και προφανώς και τις καλλιεργούσαν, αφού δεν δηλωνόταν<br />
όνομα καλλιεργητή) 34 . Οι χριστιανοί καλλιεργητές από γειτονικά χωριά εμφανίζονται<br />
σε ένα σχετικά υψηλό ποσοστό στις τιμαριωτικές γαίες με αυξητική τάση μέχρι<br />
το 1595 και κάθετη πτώση το 1614 35 . Η αυξητική τάση στους χριστιανούς καλλιεργητές<br />
προς το τέλος του αιώνα δείχνει τη δημογραφική αύξηση του χριστιανικού στοιχείου,<br />
η οποία δημιούργησε περίσσεια εργατικών χεριών. Παρ’ όλη, πάντως, τη δυναμική<br />
του, το χριστιανικό στοιχείο συνήθως δεν κατάφερνε να αποκτήσει το δικαίωμα επικαρπίας<br />
για τις γαίες που καλλιεργούσε.<br />
29 Το φαινόμενο θεωρήθηκε ως ένας τρόπος δημιουργίας των μεγάλων εμπορευματικών<br />
τσιφλικιών (B. McGowan, Economic Life, 69 και 138-40).<br />
30 1570: 5/171 (2,9%) [η 1 μπάστινα] & 74/291 (25%) [οι 34 ήταν μπάστινα]. 1595:<br />
16/409 (3,9%) [η 1 μπάστινα] & 82/398 (20%) [οι 34 ήταν μπάστινα]. 1614: 19/106 (17,9%).<br />
31 Σταθερά ο όρος ως συνώνυμος του «χριστιανικού τσιφλικιού» εμφανίζεται μαζικά στο<br />
βακουφικό κατάστιχο του 1570 αναφορικά με το χωριό Vırğarhorı, χωρίς να υπάρχει επαρκής<br />
ερμηνεία γι’ αυτό. Για την μπάστινα βλ. και παρακάτω τις επισημάνσεις σχετικά με τη<br />
συγκριτική μελέτη δέκα βακουφικών χωριών του καζά.<br />
32 Στα κατάστιχα του 1570 καταχωρίσθηκαν 3.000 μουσουλμάνοι φορολογούμενοι και<br />
2.568 χριστιανοί σε βακουφικές γαίες, ενώ στις τιμαριωτικές 2.665 και 2.212 αντίστοιχα.<br />
33 Το 1595 καταχωρίσθηκαν 3.958 μουσουλμάνοι φορολογούμενοι και 3.115 χριστιανοί<br />
(αύξηση 32,6% και 29%), το 1614 τα αντίστοιχα σύνολα ήταν 1.730 και 2.295 (μείωση 129%<br />
και 36%). Το 1595 στις βακουφικές γαίες τα σύνολα ήταν 3.478 για μουσουλμάνους και<br />
2.603 για χριστιανούς (αύξηση 13,7% και 1,3% αντίστοιχα).<br />
34 1570: 31/171 (18,1%) & 87/291 (30%). 1595: 85/409 (20,8%) & 30/398 (7,5%). 1614:<br />
4/106 (3,8%).<br />
35 1570: 18/171 (10,5%) & 12/291 (4%). 1595: 52/409 (12,7%) & 23/398 (5,8%). 1614:<br />
3/106 (2,8%). Δεν συμπεριλήφθηκαν οι περιπτώσεις καλλιεργητών ολόκληρου του χωριού,<br />
ούτε αυτές που καλλιεργητές ήταν οι μουσουλμάνοι από άλλα χωριά, αν και οι τελευταίες<br />
είναι ελάχιστες.<br />
~ 103 ~
Change language