You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΤΣΙΦΛΙΚΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΖΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ (1455-1614)<br />
Τα παραπάνω πορίσματα συμφωνούν και με τα δεδομένα από όλο το δείγμα<br />
των χωριών του καζά. Από την άλλη, τα γενικά χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν<br />
για τα τσιφλίκια-«αγροκτήματα» του καζά, εμφανίζονται και στα δέκα χωριά.<br />
Από την ανάλυση των δέκα χωριών σχηματίζεται η εικόνα ενός ταχύτατα εναλλασσόμενου<br />
σώματος καλλιεργητών στα τσιφλίκια.<br />
3. Συμπεράσματα<br />
Ο όρος τσιφλίκι στον καζά Διδυμοτείχου δήλωνε κατ’ αρχήν γαίες, οι οποίες δόθηκαν<br />
σε αξιωματούχους, μάλλον υπό καθεστώς μουλκιού, και οι οποίες χαρακτηρίστηκαν<br />
«τσιφλίκια» τουλάχιστον από τα μέσα του 15ου αι. Γύρω από αυτές αναπτύχθηκαν<br />
χωριά, των οποίων η βιωσιμότητα δεν είναι σαφές από ποιους παράγοντες<br />
εξαρτιόταν 59 . Με την πάροδο του χρόνου εγκαταλείφθηκε η λέξη «τσιφλίκι»<br />
από την ονομασία του οικισμού, ο οποίος είχε εν τω μεταξύ ενταχθεί στην κατηγορία<br />
του «χωριού». Δεν ήταν απαραίτητο να διατηρηθεί το πιθανό καθεστώς μουλκιού,<br />
που αρχικά είχε, αφού προϊόντος του χρόνου είχε ενταχθεί είτε σε βακούφι<br />
είτε και στο τιμαριωτικό σύστημα. Με τη σημασία του οικισμού ο όρος τσιφλίκι<br />
εμφανίζεται και στην περίπτωση των γερακάρηδων. Η μείωση του αριθμού τους<br />
προς το τέλος του 16ου αι. συνάδει με τη γενικότερη πολιτική του κράτους. Από<br />
την άλλη, δηλώνει την ισχυρή παρουσία της στρατιωτικής οργάνωσης των γερακάρηδων<br />
στην περιοχή κατά τον 15ο αι.<br />
Ως αγρόκτημα (raiyyet çiftliği) το τσιφλίκι εμφανίζεται σε μεγάλο αριθμό στα<br />
κατάστιχα το 1570 ή ειδικότερα κατά τη δεκαετία του 1560. Εφόσον το τσιφλίκι<br />
δεν μπορούσε να κατατμηθεί βάσει του νόμου, ο απογραφέας κατέγραφε τον καλλιεργητή<br />
του, χωρίς πάντως να δηλώνεται στο κατάστιχο με ποια ακριβώς σχέση<br />
εργασίας αυτός δούλευε στο τσιφλίκι 60 .<br />
Η ανάλυση των τσιφλικιών-αγροκτημάτων του καζά Διδυμοτείχου θέτει ορισμένα<br />
επί μέρους, αλλά κρίσιμα ερωτήματα. Ένα πρώτο ερώτημα που προκύπτει, είναι το<br />
εξής: γιατί διαχωρίζονται τα συγκεκριμένα τσιφλίκια από τις γαίες των απλών φορολογουμένων,<br />
ειδικά όταν αυτοί είναι çiftçi (ζευγάδες); Επιπλέον, γιατί καταχωρίζονται<br />
ως τσιφλίκια εκτάσεις, οι οποίες στην προηγούμενη απογραφή καταχωρίζονταν<br />
απλά ως «çift» και γιατί θα πρέπει ο απογραφέας να καταχωρίζει και τους καλλιεργητές<br />
του τσιφλικιού, ειδικά όταν είναι οι ίδιοι οι κάτοχοί του; Η διαφοροποίηση<br />
δεν φαίνεται ότι αφορά ούτε την έκταση, ούτε το είδος της καλλιέργειας, ούτε και<br />
το καθεστώς του. Η έκταση, όπως μόλις αναφέρθηκε, δεν διαφοροποιείται από αυ-<br />
59 Προφανώς η καλλιέργεια και η παραγωγή ήταν βασικός παράγοντας για τη συγκέντρωση<br />
κατοίκων. Πάντως, και η πολιτική προσέλκυσης καλλιεργητών από τον ιδιοκτήτη<br />
μέσω ικανοποιητικών για τους καλλιεργητές συμβάσεων αγροληψίας θα πρέπει να έπαιξε<br />
ρόλο. Σε κάθε περίπτωση η μελέτη του παρόντος δείγματος δεν επιτρέπει να διατυπωθεί<br />
μια ολοκληρωμένη ερμηνεία.<br />
60 Προφανώς η σύμβαση γινόταν με ένα από τα γνωστά συμβόλαια αγροληψίας, που μας<br />
είναι γνωστά και από μεταγενέστερες περιόδους (μισακάρικο, τριτάρικο). Στα κατάστιχα,<br />
βέβαια, δεν καταχωρίζονται τέτοιου είδους πληροφορίες.<br />
~ 109 ~
Change language