You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΜΑΡΘΑ ΠΥΛΙΑ<br />
ου 18 . Ούτως ή άλλως, οποιοδήποτε διάβημα των αρχόντων «εις την πηγήν της ε-<br />
ξουσίας» είχε τη δική του λαθραία χρηματική τιμή.<br />
Με αυτή την υπόγεια και πάγια τακτική μεταφέρονταν γενναία εισοδήματα προς<br />
την κορυφή της ιεραρχίας (την τοπική αλλά και την κεντρική), τα οποία οι διαμεσολαβητικοί<br />
μηχανισμοί αφαιρούσαν λεηλατικά από την παραγωγική διαδικασία και<br />
εξαιρούσαν από το οθωμανικό θησαυροφυλάκιο. Και μάλιστα, οι μεσολαβητές αυτοί<br />
που δεν ήταν άλλοι από τους χριστιανούς κοτζαμπάσηδες ή τους μουσουλμάνους<br />
αγιάνηδες, επιχειρούσαν σταθερά, όσο το επέτρεπε η φοροδοτική αντοχή των υπηκόων,<br />
να ενσωματώνουν τα υπέρογκα έξοδα των υπόγειων πολιτικών μεσολαβήσεων<br />
στους καταβαλλόμενους φόρους. Η οικογένεια Ζαΐμη είχε δε καταφέρει να μετατρέψει<br />
σε σταθερή φορολογική υποχρέωση της επαρχίας Καλαβρύτων το γιγαντιαίο<br />
ποσό που όφειλε στην οθωμανική διοίκηση για να της επιστραφεί η δημευθείσα περιουσία<br />
της, λόγω της συμμετοχής της στην εξέγερση του 1769 19 .<br />
Εν τέλει, οι μοραΐτες τοπικοί άρχοντες στο περιθώριο των λειτουργιών που επιτελούσαν<br />
και του οποιουδήποτε άμεσου οικονομικού οφέλους επιχειρούσαν να<br />
αποκομίσουν από αυτές, ασκούσαν παράλληλες οικονομικές δραστηριότητες που<br />
ευνοούσε η πολιτική τους θέση, ενώ ταυτόχρονα η οικονομική τους επιφάνεια ενίσχυε<br />
την πολιτική τους μακροβιότητα. Με άλλα λόγια η πολιτική εξουσία επέτρεπε<br />
την απολύτως αντιπαραγωγική διαχείριση του παραγόμενου προϊόντος και, εν<br />
πολλοίς, μέσα από τη διαδικασία αυτή η οικονομική εξουσία προσδιόριζε τους πολιτικούς<br />
ρόλους, τις θέσεις και τις αποφάσεις 20 .<br />
Ανάμεσα στις αντιπαραγωγικές συνήθειες που ενδημούσαν στην Οθωμανική<br />
αυτοκρατορία οφείλω να προσθέσω επιγραμματικά τον αποθησαυρισμό που προκαλούσε<br />
η συνεχής υποτίμηση του νομίσματος, και την επιδεικτική καταναλωτική<br />
συμπεριφορά που υπαγόρευε το απολύτως ασταθές οικονομικό και πολιτικό μοντέλο<br />
της ύστερης οθωμανικής εποχής: Συνήθως αποθησαυρίζονταν πολύτιμα μέταλλα<br />
και υφάσματα για να ρευστοποιηθούν τη στιγμή της κρίσης, ενώ η επιδεικτική<br />
κατανάλωση από πρόσωπα ανώτερων αλλά και χαμηλότερων αξιωμάτων και<br />
εισοδημάτων αποσκοπούσε στο να αναπαραστήσει την πραγματική ή εικονική<br />
συμμετοχή σ’ ένα υψηλότερο κοινωνικό καθεστώς 21 . Η καταγραφή των δημευθέ-<br />
18 Βλ. παρακάτω, υποσημ. 67.<br />
19 «Δοσίματα δι’ άλλα τινά αντικείμενα λεγόμενα, […] μάλι μουρτεκιμπίν [;] Διά τα δημευθέντα<br />
κατά την επανάστασιν των 1769 πράγματα τινά, αλλ’ επιστραφέντα διά της αποδοχής<br />
της επαρχίας του να πληρώνει δι’ αυτά ετήσιον τι δόσιμον ως τοιούτον, επλήρωνε η<br />
επαρχία αύτη διά τα κτήματα των Ζαΐμηδων αδελφών, Παναγιώτη και Αδρούτζου και Γιάννη»,<br />
ΓΑΚ, ό.π., φάκελος Γ1α, έγγραφο 82.<br />
20 Σωρεία μαρτυριών μας πληροφορούν για τον χρηματισμό των αρχών και την εξαγορά<br />
των αξιωμάτων. Αυτό, άλλωστε, αποδεικνύει και η διαδικασία που ακολουθείται στην προαγορά<br />
των φόρων από τον Ρήγα Παλαμήδη για λογαριασμό του Χουσεΐν Μπέη Χασάν<br />
Μπέη Ζαδέ. Βλ. παρακάτω, υποσημ. 49.<br />
21 Για τις συμπεριφορές αυτές γενικά βλ. Σ. Ασδραχάς, Οικονομία και νοοτροπίες, σ.<br />
167, 168· για τον αποθησαυρισμό βλ. Ε. Φραγκάκη-Syrett, Το εμπόριο της Σμύρνης τον 18ο<br />
αιώνα (1700-1820), Αθήνα 2010, σ. 2· για την επιδεικτική κατανάλωση βλ. Μ. Καλλινδέρης,<br />
Τα λυτά έγγραφα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης 1676-1808, Θεσσαλονίκη 1951, σ.<br />
~ 294 ~
Change language