Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ<br />
μιας από τις σημαντικότερες πηγές της Κοινωνικής ιστορίας και τα προβλήματα α-<br />
ξιοποίησής της στην ελληνική ιστορία πριν από την περίοδο του Μεσοπολέμου. Η<br />
Αθήνα αποτελεί μάλλον μία από τις ελάχιστες εξαιρέσεις στον παραπάνω κανόνα,<br />
αφού το Αρχείο των ληξιαρχικών πράξεων χρονολογείται από το 1859. Παρόλο που<br />
οι αθηναϊκές ληξιαρχικές πράξεις γάμου παρουσιάζουν σημαντικές ελλείψεις οι ο-<br />
ποίες δεν επιτρέπουν οριστικές απαντήσεις, αποτελούν όμως ένα αρχείο αδημοσίευτο<br />
και αναξιοποίητο ώς σήμερα, το οποίο αποτελεί έναν ανεκτίμητο θησαυρό για τον<br />
ερευνητή της κοινωνικής ιστορίας της Αθήνας του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα.<br />
Ο S é b a s t i e n M a r r e προτείνει την προσέγγιση της ιστορίας των οικογενειών<br />
της ελληνικής διασποράς μέσω του Δημοτολογίου του Πειραιά και των εκλογικών καταλόγων.<br />
Το Δημοτολόγιο του Πειραιά αποτελεί πολύτιμη και ανεκμετάλλευτη αρχειακή<br />
πηγή που διασώζει υλικό από το 1835, ενώ οι εκλογικοί κατάλογοι αποτελούν<br />
ένα εξίσου πολύτιμο υλικό για την ανασυγκρότηση των άρρενων μελών μιας οικογένειας<br />
με βάση, για παράδειγμα, τον Πειραιά, και την αναζήτηση των υπόλοιπων μελών<br />
στις ελληνικές εμπορικές παροικίες στην Οδησσό, τη Βραΐλα ή τη Μασσαλία.<br />
Η δεύτερη ενότητα του τόμου είναι αφιερωμένη στην αγροτική οικονομία κατά την<br />
οθωμανική περίοδο και στον διάλογο για την ανάπτυξη της ιστοριογραφίας στην<br />
Ελλάδα σχετικά με το θέμα. Τα φορολογικά κατάστιχα, τα τεφτέρια, αποτέλεσαν<br />
εξαιρετική πηγή για τους οικονομικούς ιστορικούς, ενώ η αγροτική οικονομία τη<br />
βάση της μελέτης της Οθωμανικής ιστορίας για τον ελληνικό χώρο. Η ανάδειξη των<br />
τεφτεριών ως βασικό εργαλείο στη μελέτη της Οικονομικής ιστορίας συνεχίζεται<br />
από τη δεύτερη γενιά των των οθωμανολόγων ιστορικών οι οποίοι έχουν στελεχώσει<br />
τα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα.<br />
Ο Ηλίας Κολοβός προβαίνει σε μια συνολική θεώρηση της χρήσης των καταστίχων<br />
επισημαίνοντας τα προβλήματα αλλά και τη σημασία τους για την οθωμανική<br />
Οικονομική ιστορία. Αναλύει τη σημασία των τεφτεριών, δηλαδή τα οθωμανικά<br />
κατάστιχα που συντάσσονταν μετά την κτήση μιας περιοχής και χρησιμοποιούνταν<br />
ως κατάλογος των φορολογουμένων, των φόρων και των παραχωρήσεων σε<br />
οθωμανούς αξιωματούχους. Εξετάζει με κριτική προσέγγιση τη χρήση και την έκδοση<br />
των τεφτεριών στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία εντοπίζοντας στην «τεφτερολογία»<br />
τα θετικά και αρνητικά που αντιμετωπίζει ο ερευνητής. Χρησιμοποιώντας<br />
ο ίδιος την έκδοση τμήματος δύο τεφτεριών για τα νησιά του Αιγαίου στο<br />
τελευταίο τρίτο του 17ου αιώνα, που αφορούν στην Άνδρο, αναδεικνύει τον πλούτο<br />
αλλά και τα προβλήματα αυτών των πηγών. Με βάση τα τεφτέρια ο ερευνητής<br />
μπορεί να υπολογίσει τον πληθυσμό του νησιού, τη χρήση της γης για τις καλλιέργειες,<br />
τους τύπους καλλιεργειών, την προσδοκώμενη παραγωγική και φορολογική<br />
απόδοση καθώς και την κοινωνική διαστρωμάτωση με βάση την ιδιοκτησία.<br />
Ο Φ ω κ ί ω ν Κ ο τ ζ α γ ε ώ ρ γ η ς εξετάζει την οθωμανική πολιτική ως προς τα<br />
τσιφλίκια μιας ορισμένης περιοχής, εκείνης του καζά Διδυμοτείχου, στη διάρκεια<br />
δύο αιώνων, από τον 15ο ώς τον 17ο αιώνα βάσει των οθωμανικών καταστίχων. Ως<br />
τσιφλίκια θεωρεί τις γαίες οι οποίες δόθηκαν σε αξιωματούχους, μάλλον υπό καθεστώς<br />
μουλκιού. Εξετάζεται η διαίρεση των τσιφλικιών, οικισμών/αγροκτημάτων<br />
~ 16 ~
Change language