You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ ΤΟΥ 17ου ΑΙ.<br />
Σε ό,τι αφορά τις αρόσιμες γαίες, τον πυρήνα της αγροτικής οικονομίας του νησιού,<br />
αλλά και τα αμπέλια, θα πρέπει, για να προχωρήσουμε σε ορισμένες εκτιμήσεις<br />
γι’ αυτό το βασικό μέγεθος (χωρίς, και πάλι, να ισχυριζόμαστε ότι πρόκειται<br />
για «στατιστικά δεδομένα»), να επιχειρήσουμε να λύσουμε το πρόβλημα της έ-<br />
κτασης του «καυκιού». Για το καυκί της Άνδρου γνωρίζουμε ότι ήταν τοπικό μέτρο<br />
χωρητικότητας, κυρίως για τα δημητριακά. Αναφέρεται ότι περιλάμβανε 11-12<br />
οκάδες (περ. 14-15 χλγρ.) 27 . Δεν έχουμε εντοπίσει προς το παρόν καμία πληροφορία<br />
για τον υπολογισμό του ως μέτρου επιφάνειας της γης, όπως χρησιμοποιείται<br />
στο κατάστιχο ΤΤ 800. Αποφασίσαμε προς το παρόν να προχωρήσουμε λαμβάνοντας<br />
υπόψη τα εξής: μια σημείωση στο κατάστιχο ΤD 105 για τα χωράφια και τα<br />
αμπέλια της μονής Παναγίας της Βρύσης στη Σίφνο αναφέρει ότι 157,5 πινάκια<br />
χωραφιών είναι ίσα με 98 ντονούμ, ενώ για τα αμπέλια η αντιστοιχία είναι 24,5<br />
πινάκια προς 13,5 ντονούμ (άρα 1 ντονούμ 1,6 πινάκι χωραφιού και 1,8 πινάκι<br />
αμπελιού) 28 . Αν θεωρήσουμε ότι 1 ντονούμ το 1670/71 ήταν ίσο με αυτό του 19ου<br />
αιώνα (913,3 τ.μ.), προκύπτει ο εξής υπολογισμός για τη Σίφνο: 1 πινάκι χωραφιού<br />
είναι ίσο με 574,5 τ.μ. και 1 πινάκι αμπελιού ισούται με 510,7 τ.μ. Για την περίπτωση<br />
της Σίφνου 1 πινάκι σιτάρι κοστολογείται προς 14 άσπρα, 1 πινάκι σμιγάδι<br />
προς 10 άσπρα, 1 πινάκι κριθάρι προς 7 άσπρα και 1 πινάκι φασόλια προς 16 ά-<br />
σπρα 29 . Οι τιμές αυτές είναι ακριβώς ίδιες με εκείνες που ισχύουν για το πινάκι<br />
της Νάξου και της Πάρου, όπως προκύπτει από το κατάστιχο ΤΤ 800, που είναι<br />
σύγχρονο της απογραφής της Σίφνου, αλλά και για το καυκί της Άνδρου 30 . Μπορούμε,<br />
λοιπόν, να θεωρήσουμε ότι ένα καυκί χωραφιού στην Άνδρο ήταν ίσο με<br />
574,5 τ.μ. και 1 καυκί αμπελιού με 510,7 τ.μ. Με αυτό τον τρόπο καταλήγουμε σε<br />
ένα σύνολο 9.686,07 στρεμμάτων χωραφιών, στο οποίο θα πρέπει να προστεθούν<br />
559,42 στρέμματα ενδεχομένως ετήσιων καλλιεργειών, που καταχωρίστηκαν στους<br />
μπαξέδες, συνολικά δηλαδή γύρω στα 10.000 στρέμματα (μεταξύ των οποίων, κατά<br />
κύριο λόγο, συνυπολογίζονταν τα δέντρα με βάση την υπόθεσή μας). Η αμπελοκαλλιέργεια,<br />
από την άλλη πλευρά, κάλυπτε, με βάση τους παραπάνω υπολογισμούς,<br />
έκταση 769,18 στρεμμάτων. Τέλος, οι καταγραφόμενες στο κατάστιχο «χέρσες<br />
γαίες» κάλυπταν έκταση 3.902,58 στρεμμάτων (με βάση την αντιστοιχία 1<br />
καυκί 574,5 τ.μ.).<br />
27 Δ. Ι. Πολέμης, Οι αφεντότοποι της Άνδρου: συμβολή εις την έρευναν των καταλοίπων<br />
των φεουδαλικών θεσμών εις τας νήσους κατά τον δέκατον έκτον αιώνα, Άνδρος 1995, 74.<br />
28 Μπαλτά, «Η οθωμανική απογραφή της Σίφνου το 1670», ό.π., 346, υποσημ. 10.<br />
29 Ό.π., 315. Πρβλ. για τη Σύρο, Γ. Βίδρας, «Η αγροτική οικονομία και κοινωνία της Σύρου<br />
μέσα από τις οθωμανικές φορολογικές καταστιχώσεις του 1670/71», αδημοσίευτη διπλωματική<br />
εργασία, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην<br />
Τουρκολογία, Ρέθυμνο 2008, 51-3.<br />
30 Βλ. E. Kolovos, «Beyond “Classical” Ottoman Defterology: A Preliminary Assessment of<br />
the Tahrir Registers of 1670/71 Concerning Crete and the Aegean Islands», στο E. Kolovos, P.<br />
Kotzageorgis, S. Laiou, M. Sariyannis (επιμ.), The Ottoman Empire, the Balkans, the Greek<br />
Lands: Toward a Social and Economic History. Studies in Honour of John C. Alexander, Isis Press,<br />
Κωνσταντινούπολη 2007, 235.<br />
~ 75 ~
Change language