You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΕΛΠΙΔΑ Κ. ΒΟΓΛΗ<br />
ξι περίπου χρόνων που μεσολάβησαν από τη στιγμή που ο πρώτος από τους αδελφούς<br />
Μεταξά, ο Σπύρος, μετοίκησε στον Πειραιά 4 μέχρι ο ίδιος να αποτολμήσει,<br />
επιλέγοντας αρχικά τον αδελφό του Ηλία ως συνέταιρο, τη στροφή από το γενικό<br />
και το αποικιακό εμπόριο στην παραγωγική διαδικασία και την οργάνωση ενός<br />
εργοστασίου. Η κομβική θέση του Πειραιά στο εμπόριο της αναπτυσσόμενης ελληνικής<br />
αγοράς και οι ποικίλες αναπτυξιακές προοπτικές του ανέδειξαν το νέο τόπο<br />
ως έδρα του επιτυχημένου κλάδου της οικογένειας. Από τη στιγμή δηλαδή της μετοικεσίας<br />
στον Πειραιά των δύο αδελφών η πολυμελής οικογένεια διασπάστηκε σε<br />
δύο κλάδους (τον κλάδο της Χαλκίδας και τον κλάδο του Πειραιά) και σε ισάριθμες<br />
ομάδες επιχειρηματιών, οι οποίοι στην πράξη δραστηριοποιούνταν αυτόνομα<br />
αλλά κατόπιν προφορικών συμφωνιών παρέμεναν ενωμένοι στο πλαίσιο ενός κοινού<br />
κατά κάποιο τρόπο οικογενειακού δικτύου. Έκτοτε το δίκτυό τους απαρτιζόταν<br />
από καταστήματα και εταιρείες, στις οποίες συμμετείχε κάποιος ή κάποιοι εκ<br />
των αδελφών. Στη σημαντικότερη, μάλιστα, επιχείρηση της οικογένειας Μεταξά,<br />
στο εργοστάσιο κονιακοποιίας του Πειραιά, ιδρυτές, όπως σημειώθηκε παραπάνω,<br />
ήταν μόνον οι δύο, ο Σπύρος και ο Ηλίας, οι οποίοι αργότερα επέλεξαν ανάμεσα<br />
στους αδελφούς τους δύο ακόμη συνεταίρους –το Γεώργιο (1855-1893) και στη<br />
συνέχεια τον Αλέξανδρο (1851-1909).<br />
Με αφετηρία, λοιπόν, την ανταπόκριση των δύο αδελφών Μεταξά στην πρόκληση<br />
της οικονομικής μετανάστευσης στο αναπτυσσόμενο βιομηχανικό επίνειο της<br />
πρωτεύουσας 5 , στόχος του άρθρου αυτού είναι να εξετάσει την εξέλιξη της κονιακοποιίας<br />
τους με σημεία αναφοράς 1) την ιδιάζουσα και περίπλοκη σχέση που α-<br />
ναπτύσσεται ανάμεσα στα δύο αλληλένδετα «συστατικά» μιας οικογενειακής επιχείρησης:<br />
το «μικρόκοσμο» δηλαδή της οικογένειας και το «χώρο» της επιχείρησης<br />
6 · και 2) τις στρατηγικές επιχειρηματικής οργάνωσης, που αναπτύχθηκαν στην<br />
πορεία του χρόνου και κατέληξαν στη διαμόρφωση μιας ευέλικτης πολιτικής πωλήσεων<br />
και στην εντυπωσιακή, όπως είναι γνωστό, γεωγραφική επέκταση του ε-<br />
4 Ο Σπύρος Α. Μεταξάς εγκαταστάθηκε στον Πειραιά το καλοκαίρι του 1873. Στις αρχές<br />
Αυγούστου ίδρυσε με τον Αιγινήτη Αντώνιο Παππαλεονάρδο ομόρρυθμη εταιρεία αποικιακού<br />
εμπορίου και δύο χρόνια αργότερα δημιούργησε το δικό του κατάστημα αποικιακών<br />
ειδών. Με σκοπό να συνδράμουν στις εργασίες του μετοίκησαν δοκιμαστικά στον Πειραιά<br />
τρεις ακόμη αδελφοί του: αρχικά ο Αλέξανδρος, κατόπιν ο Κωνσταντίνος και έπειτα ο Ηλίας.<br />
Στο στάδιο αυτό όμως μόνον ο τελευταίος παρέμεινε στον Πειραιά, ενώ ο Αλέξανδρος<br />
επανήλθε τους τελευταίους εαρινούς μήνες του 1892 για να συμπεριληφθεί ως τέταρτος συνέταιρος<br />
στο εργοστάσιο κονιακοποιίας, το οποίο τότε διένυε, όπως θα αναφερθεί παρακάτω,<br />
την πρώτη φάση της αναπτυξιακής του πορείας.<br />
5 Ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις σχετικά με τις οικονομικές προεκτάσεις της εσωτερικής<br />
και εν μέρει της εξωτερικής μετανάστευσης στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, βλ. στο Γιώργος<br />
Δερτιλής, Ιστορία του ελληνικού κράτους, 1830-1920, Αθήνα: Εστία 2 2005, τ. 1, σ. 239-245.<br />
6 Για τη σχέση μεταξύ αυτών των δύο «συστατικών» μιας οικογενειακής επιχείρησης<br />
στην ιστορική τους προοπτική, βλ. Randel S. Carlock και John L. Ward, Strategic Planning for<br />
the Family Business. Parallel Planning to Unify the Family and Business, New York, Palgrave,<br />
2001 και Αστέριος Γ. Κεφαλάς, Οικογενειακές επιχειρήσεις στη νέα οικονομία, Αθήνα: Κριτική<br />
2008 (ειδικά τα κεφάλαια 2 και 3).<br />
~ 172 ~
Change language