You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΑΛΕΞΗΣ ΦΡΑΓΚΙΑΔΗΣ<br />
Ας επιστρέψουμε στη μεταρρύθμιση του 1871 και στο χαρακτήρα της. Η μεταρρύθμιση<br />
αυτή παρουσιάστηκε στην εποχή της ως «φιλολαϊκή», «φιλοαγροτική»<br />
κ.λπ. 8 . Είναι γεγονός ότι εισήγαγε ουσιώδεις καινοτομίες σε σχέση με τα σχήματα<br />
διανομής εθνικών γαιών της οθωνικής περιόδου. Χάρη στις καινοτομίες αυτές, η<br />
εφαρμογή των νόμων του 1871 σημείωσε σημαντικά μεγαλύτερη επιτυχία από ό,τι<br />
τα προηγούμενα σχήματα.<br />
Η οθωνική νομοθεσία (με κυριότερο το «Νόμο περί Προικοδοτήσεως των Ελληνικών<br />
Οικογενειών» του 1835) έθετε τη γη σε πλειστηριασμό, αγνοώντας την ύ-<br />
παρξη των προγενέστερων κατόχων και των δικαιωμάτων τους. Αγνοούσε, δηλαδή,<br />
τις τοπικές πραγματικότητες που είχαν διαμορφωθεί κατά την οθωμανική περίοδο,<br />
και ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, όταν ο επαναστατικός<br />
στρατός και οι χωρικοί εκδίωξαν τους παλαιούς επικυρίαρχους της γης. Για το λόγο<br />
αυτό, η οθωνική νομοθεσία ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί. Οι δυσκολίες<br />
που ανέκυψαν, υποχρέωσαν τελικά το 1843 το κράτος να κατοχυρώσει θεσμικά τα<br />
δικαιώματα των κατόχων εθνικών γαιών και έτσι να καταστήσει πρακτικά ανεφάρμοστη<br />
τη διαδικασία των πλειστηριασμών 9 .<br />
Οι οθωνικοί νόμοι περί διανομής έγινε δυνατό να εφαρμοστούν μόνο σε ορισμένες<br />
περιοχές, όπου κυριαρχούσαν οι πολυετείς εμπορευματικές φυτείες. Πράγματι,<br />
οι περισσότερες εθνικές γαίες που αγοράστηκαν από ιδιώτες στην περίοδο 1835-<br />
1864, βρίσκονταν στην Αχαΐα και στην Ηλεία. Εκεί, το οικονομικό ενδιαφέρον για<br />
την απόκτηση ιδιόκτητης γης ήταν εξαιρετικά μεγάλο και κατάφερνε, σε ορισμένες<br />
περιπτώσεις, να υπερπηδήσει τα εμπόδια στην εφαρμογή του νόμου. Πάντως ακόμη<br />
και σε αυτές τις περιοχές οι εκτάσεις εθνικών γαιών που διανεμήθηκαν ήταν<br />
περιορισμένες σε σχέση με τις εθνικές γαίες που υπήρχαν, αλλά και σε σχέση με<br />
τις ανάγκες της αγοράς.<br />
Ως εκ τούτου, στις ίδιες αυτές περιοχές των πολυετών εμπορευματικών φυτειών<br />
(Αχαΐα, Ηλεία, Τριφυλλία, Μεσσηνία) δημιουργήθηκε ένα νέο πρόβλημα, το<br />
οποίο με την πάροδο του χρόνου διογκώθηκε σημαντικά. Λόγω της έλλειψης ικανοποιητικής<br />
προσφοράς ιδιόκτητης γης, αρκετοί άρχισαν να φυτεύουν παράνομα<br />
επί των εθνικών γαιών που είχαν στην κατοχή τους, σταφιδαμπέλους, αμπέλους,<br />
συκιές και άλλα δέντρα. Δημιουργήθηκαν έτσι οι λεγόμενες «εθνικοϊδιόκτητες»<br />
φυτείες. Η ασάφεια γύρω από τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των φυτειών αυτών<br />
ήταν μεγάλη και το πρόβλημα σιγά-σιγά πήρε εκρηκτικές διαστάσεις.<br />
8 Όπως παρατηρεί και ο Χρήστος Χατζηιωσήφ, η ρητορική αυτή επηρέασε και τις σύγχρονες<br />
δικές μας ερμηνείες, οι οποίες την εξομοίωσαν με τη βενιζελική μεταρρύθμιση. Βλ. H.<br />
Hadjiiosif, «Class structure...», ό.π., σ. 8.<br />
9 Τα πρώτα νομοθετήματα μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους δεν αναγνώριζαν δικαιώματα<br />
στους παλαιούς κατόχους που δεν διέθεταν τίτλους (ταπιά ή χοτζέτια). Το απαραβίαστο<br />
των δικαιωμάτων κατοχής των χωρικών επί των εθνικών γαιών που καλλιεργούσαν,<br />
αναγνωρίστηκε νομικά το 1843 μετά από αγροτικές κινητοποιήσεις (βλ. W. W. McGrew,<br />
Land and Revolution in Modern Greece, 1800-1881, Kent University Press 1985, σ. 208-210,<br />
217· Σ. Πετμεζάς, Η ελληνική αγροτική οικονομία..., ό.π., σ. 25).<br />
~ 122 ~
Change language