You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ ΤΟΥ 17ου ΑΙ.<br />
κα του κεφαλικού φόρου που τους αντιστοιχούσε (στο εξής κατάστιχο κεφαλικού<br />
φόρου) 19 .<br />
α) Πρώτο ζητούμενο: Ο αριθμός των ανθρώπων<br />
Τα δεδομένα για τον πληθυσμό, που αντλήθηκαν από τα δύο τεφτέρια που μελετώνται<br />
παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Με βάση αυτά, μπορούμε να προχωρήσουμε<br />
στις εξής υποθέσεις για το μέγεθος του πληθυσμού της Άνδρου στα 1670 20 . α)<br />
Με βάση τη μέθοδο που έχει χρησιμοποιήσει ο Barkan, ο οποίος πολλαπλασιάζει<br />
τα φορολογικά νοικοκυριά των τεφτεριών με τον συντελεστή 5, λαμβάνοντας υπόψη<br />
τη διόρθωση του Lowry για τα νοικοκυριά, στα οποία είναι επικεφαλής χήρες 21 ,<br />
και προσθέτοντας τους ανύπαντρους αδελφούς και τους μοναχούς που καταχωρίστηκαν<br />
στα τεφτέρια, συνάγεται ο αριθμός 7.449 για την εκτίμηση του πληθυσμού<br />
της Άνδρου. β) Με βάση τη μέθοδο που έχει προτείνει η Erder, ακολουθώντας τη<br />
μεθοδολογία της δημογραφικής ιστορίας –και αποσυνδέοντας τον υπολογισμό του<br />
πληθυσμού από το μέγεθος των φορολογικών νοικοκυριών–, η οποία πολλαπλασιάζει<br />
τον αριθμό των ενήλικων αρρένων 22 με τους συντελεστές 3 και 4 23 , εφόσον<br />
προσθέσουμε και τον αριθμό των μοναχών επιπλέον, συνάγονται οι αριθμοί 4.575<br />
ως κατώτατο όριο και 6.072 ως ανώτατο όριο για την εκτίμηση του πληθυσμού της<br />
Άνδρου. Οι μαρτυρίες των περιηγητών εκείνων των χρόνων για τον πληθυσμό της<br />
Άνδρου αναφέρουν τους εξής αριθμούς: 6.000 κάτοικοι (Thevenot, 1655), 8.000<br />
Έλληνες και λίγοι Λατίνοι (Sebastiani, 1667), 6.000 κάτοικοι Έλληνες και Αλβανοί<br />
(Saulger, 1673), 15.000 κάτοικοι (P. Ricault, 1675), 3.000 κάτοικοι (Randolph,<br />
19 Τα κατάστιχα μελετήθηκαν στο Οθωμανικό Αρχείο της Πρωθυπουργίας στην Κωνσταντινούπολη<br />
(Başbakanlık Osmanlı Arşivi). Η μεταγραφή και η μετάφρασή τους έχει ολοκληρωθεί<br />
από τον γράφοντα και τον κ. Γιώργο Βίδρα, απόφοιτο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών<br />
Σπουδών στην Τουρκολογία του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου<br />
Κρήτης, στο πλαίσιο προγράμματος του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του<br />
Ι.Τ.Ε. Τα στοιχεία έχουν καταχωριστεί στο πρόγραμμα Excel. Η δημοσίευση της διπλωματικής<br />
έκδοσης θα γίνει με τη συνεργασία της Καϊρείου Βιβλιοθήκης της Άνδρου.<br />
20 Βλ. συγκεντρωτικά για τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται παρακάτω, B. Ataman,<br />
«Ottoman Demographic History (14th-17th Centuries): Some Considerations», Journal of the<br />
Economic and Social History of the Orient, 25 (1992), 187-98.<br />
21 Barkan, «Research», ό.π., 167-8. H. Lowry, Trabzon şehrinin İslamlaşması ve Türkleşmesi,<br />
1461-1583: Trabzon örneğinde Osmanlı tahrir defterinin şehirleşme demoğrafik tarihi için kaynak<br />
olarak kullanılması, Κωνσταντινούπολη 1980, 147.<br />
22 Το όριο ενηλικίωσης ίσως ήταν τα 14 έτη στην περίπτωση των νησιωτών, όπως προκύπτει<br />
από έκθεση του καθολικού αρχιεπισκόπου της Νάξου στα 1601· βλ. Δ. Πολέμη, «Από<br />
την εποχήν της παρακμής της δυτικής επισκοπής Άνδρου (1591-1648)», Θησαυρίσματα 20<br />
(1990), 265.<br />
23 L. Erder, «The Measurement of Preindustrial Population Changes: The Ottoman Empire<br />
from the 15 th to the 17 th Century», Middle Eastern Studies, 11 (1975), 284-301. L. Erder – S. Faroqhi,<br />
«Population Rise and Fall in Anatolia 1550-1620», Middle Eastern Studies 15 (1979), 322-45.<br />
~ 73 ~
Change language