Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΦΩΚΙΩΝ Π. ΚΟΤΖΑΓΕΩΡΓΗΣ<br />
στ) Υπάρχουν περιπτώσεις καλλιεργητών τσιφλικιών, οι οποίοι δεν ανήκαν στον<br />
φορολογούμενο πληθυσμό του χωριού, στο οποίο βρισκόταν το τσιφλίκι. Αυτό προκύπτει<br />
είτε από σημειώσεις που υπάρχουν στο κατάστιχο, είτε από το γεγονός ότι χριστιανός<br />
καλλιεργητής καλλιεργούσε σε τσιφλίκι χωριού αμιγώς μουσουλμανικού 54 .<br />
ζ) Ειδικότερο πρόβλημα θέτει η παρουσία baştına, οι οποίες, μάλιστα, δεν καταχωρίζονταν<br />
στις προηγούμενες απογραφές 55 . Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι οι μπάστινα<br />
ήταν τα «χριστιανικά τσιφλίκια», τα οποία διατηρήθηκαν από την προοθωμανική<br />
εποχή 56 . Με βάση το υλικό του δείγματός μας φαίνεται ότι με τον όρο<br />
μπάστινα οι απογραφείς εννοούσαν ένα κοινό τσιφλίκι, το οποίο είχε επικαρπωτή<br />
χριστιανό. Άρα, η ύπαρξη μπάστινα δεν θα πρέπει να περιοριστεί σε (ή να συνδεθεί<br />
με) ένα προ-οθωμανικό περιβάλλον, αλλά αφορά και το οθωμανικό ως συνώνυμο<br />
του τσιφλικιού 57 . Ωστόσο, η χρήση της μπορεί να ξεφύγει ακόμη και από τους<br />
παραπάνω περιορισμούς και να μην ερμηνεύεται ικανοποιητικά με βάση το υπό<br />
μελέτη υλικό 58 .<br />
(όπου καλλιεργήτρια μαζί με έναν άντρα). Αξιοσημείωτες είναι δύο περιπτώσεις: α) το τσιφλίκι<br />
της Emine Hatun στο χωριό Ulğar, το οποίο παρέμεινε υπό την επικαρπία της καθ’<br />
όλη τη διάρκεια από το 1557-95, με διαφορετικούς χριστιανούς καλλιεργητές (ΤΤ 306, 58·<br />
ΤΤ 979, 46· ΤΤ 498, 167· ΤΤ 470, 161) και β) το τσιφλίκι της Seyiri Hatun στο ίδιο χωριό, το<br />
οποίο εμφανίζεται με τη γυναίκα επικαρπώτρια μόνο στην απογραφή του 1595, αλλά στις<br />
προηγούμενες ήταν η ίδια η καλλιεργήτριά του.<br />
54 Για την πρώτη περίπτωση βλ. ενδεικτικά, ΤΤ 979, 41, όπου χριστιανός κάτοικος του<br />
χωριού Akbunar καλλιεργεί τσιφλίκι στο αμιγώς μουσουλμανικό Mustafalı· ΤΤ 498, 167, ό-<br />
που χριστιανός του İncüğiz καλλιεργεί τσιφλίκι μουσουλμάνου στο Ulğar· ΤΤ 470, 157: όπου<br />
χριστιανός του χωριού Akbunar και μουσουλμάνος του Kellimlü καλλιεργούν τσιφλίκια στο<br />
αμιγώς μουσουλμανικό Karaca Halil. Για τη δεύτερη περίπτωση βλ. τους δύο χριστιανούς<br />
καλλιεργητές σε τσιφλίκια του αμιγώς μουσουλμανικού χωριού Bançuvacalı (ΤΤ 306, 56· ΤΤ<br />
979, 42· ΤΤ 498, 164· ΤΤ 470, 159).<br />
55 Για την περίπτωση αυτή βλ. παρακάτω.<br />
56 Baştına είναι σλαβικός όρος, ο οποίος υιοθετήθηκε από τους Οθωμανούς στη δημοσιονομική<br />
πρακτική στα Βαλκάνια. Είναι περίπου ταυτόσημος με τον όρο τσιφλίκι και σημαίνει<br />
μια έκταση γης, που καλλιεργείται από έναν χριστιανό, ο οποίος την κατείχε υπό ένα νομικό<br />
καθεστώς και προ της έλευσης των Οθωμανών στην περιοχή (Μ. Ζ. Pakalın, Osmanlı Tarih<br />
Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, φωτομ. ανατ., Κωνσταντινούπολη 2004, I, 170).<br />
57 Βλ. και τις παρατηρήσεις των J. C. Alexander, Toward, 392 και B. Cvetkova, «Early<br />
Ottoman Tahrir Defters», 202, υποσημ. 166.<br />
58 Για να περιπλακεί ακόμη περισσότερο η εικόνα της χριστιανικής μπάστινα και του<br />
μουσουλμανικού τσιφλικιού παρατίθεται μια καταχώριση σε δύο συνεχόμενα κατάστιχα για<br />
μια μουσουλμανική μπάστινα: ΤΤ 979, 49: [χωριό Lulu], baştina-ı Kaşavirli? [Davudlı] deryed-i<br />
Mehmed Bey zaim, veled-i o. TT 498, 159: [χωριό Lulu], baştina-ı Davudlı deryed-i Mehmed Bey<br />
zaim. Η μπάστινα δεν καταχωρίζεται ούτε στο προηγούμενο, ούτε στο επόμενο κατάστιχο.<br />
Στο ίδιο χωριό υπάρχει και η εξής καταχώριση: ΤΤ 498, 159: çiftlik-i Dimitri veled-i Mihal,<br />
nim. Το χριστιανικό τσιφλίκι καταχωρίζεται στο επόμενο κατάστιχο, στο οποίο καλλιεργητής<br />
είναι ένας άλλος χριστιανός. Πρβλ., τέλος, μια χριστιανική μπάστινα (baştina-ı Hıristo Dimitri<br />
deryed-i Kosta kassab) με σταθερή παρουσία σε κατάστιχα, η οποία καταχωρίζεται στο χωριό<br />
Ulğar και εμφανίζεται στα ΤΤ 979, 498 και 470, αλλά όχι στο παλαιότερο ΤΤ 306.<br />
~ 108 ~
Change language