You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΣΙΦΝΑΙΟΥ<br />
Τα Στενά, κομβικός παράγων για το νοτιο-ρωσικό εμπόριο<br />
Λυδία λίθος στην ανάπτυξη του νοτιο-ρωσικού εμπορίου ήταν η ομαλότητα των<br />
ρωσοτουρκικών σχέσεων και η εγγύηση του καθεστώτος ελεύθερης ναυσιπλοΐας<br />
των Στενών. Εξάλλου, η εμπορική ανάπτυξη της νότιας Ρωσίας και η σύνδεσή της<br />
με τις διεθνείς αγορές έγινε δυνατή χάρη στη Συνθήκη της Αδριανούπολης (1829),<br />
αφ’ ότου δηλαδή η Μαύρη θάλασσα έπαυσε να είναι θάλασσα την οποία επισκέπτονταν<br />
κυρίως οθωμανικά και ρωσικά πλοία. 3 Οι πόλεμοι στους οποίους ενεπλάκη<br />
άμεσα η Ρωσία με την Τουρκία, τόσο ο Κριμαϊκός (1853-1856) όσο και ο Ρωσοτουρκικός<br />
(1877-1878) αλλά και εκείνοι στους οποίους ενεπλάκη η Τουρκία με<br />
άλλες δυνάμεις, όπως ο Ιταλοτουρκικός (1911) ή οι Βαλκανικοί (1912-1913), επέφεραν<br />
ολική ανάσχεση στο εμπόριο και ανέδειξαν κοινά πρόδρομα και παράπλευρα<br />
φαινόμενα.<br />
Με την πρώτη επιβεβαίωση της απειλής πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας,<br />
τον Μάρτιο του 1853, ένα αίσθημα ανησυχίας και αβεβαιότητας κατέλαβε τους<br />
πλοιοκτήτες και τους πλοιάρχους που φοβούνταν να μπουν στα Στενά του Βοσπόρου<br />
με κατεύθυνση τα ρωσικά λιμάνια. Η έλλειψη πλοίων εκτόξευσε τους ναύλους<br />
στα ύψη: η μεταφορά σιτηρών από το Νικολάγιεφ στο Λονδίνο αυξήθηκε από 65<br />
σε 97 σελίνια το πούτι. 4 Παρά την καλή συγκομιδή στη Ρωσία και την ύψωση των<br />
τιμών των σιτηρών, το εμπόριο κινήθηκε με δυσκολία. Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις<br />
της Μαύρης θάλασσας ανέστειλαν τις εργασίες τους και έσπασαν τα συμβόλαιά<br />
τους με τους αγοραστές στο Λονδίνο. Οι ρωσικές αρχές βλέποντας ότι πολλά φορτία<br />
έπεφταν στα χέρια των Οθωμανών, απαγόρευσαν τις εξαγωγές (Μάρτιος<br />
1854), πιστεύοντας ότι έτσι θα ασκούσαν πίεση στους αντιπάλους τους. 5 Παρόμοια<br />
ήταν η πορεία των γεγονότων κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878. Μήνες<br />
ανησυχίας και εμπορικής κερδοσκοπίας προηγήθηκαν του ξεσπάσματος του<br />
πολέμου (Απρίλιος 1877), ενώ οι ναύλοι από το Νικολάγιεφ στο Λονδίνο εκτινάχτηκαν<br />
από τα 29 στα 70 σελίνια το πούτι. Τον Μάιο έκλεισαν τα Στενά και ο πόλεμος<br />
καθαυτός σταμάτησε τις εμπορικές συναλλαγές. Κάτω από την πίεση των<br />
Russian Industrialization, 1800-1860, Πρίνστον 1968· Thomas C. Owen, «Impediments to a<br />
Bourgeois Consciousness in Russia, 1880-1905: The Estate Structure, Ethnic Diversity and<br />
Economic Regionalism», στο Edith W. Clowes, Samuel D. Kassow και James L. West (επιμ.),<br />
Between Tzar and the People: Educated Society and the Quest for Public Identity in Late Imperial<br />
Russia, Πρίνστον 1991, σ. 75-89· Αrcadius Kahan, «Notes on Jewish entrepreneurship in Tsarist<br />
Russia», στο Gregory Guroff και Fred V. Carstensen (επιμ.), Entrepreneurship in Imperial Russia<br />
and the Soviet Union, Princeton University Press, Πρίνστον, Νιου Τζέρσεϊ 1983, σ. 104-124· Victor<br />
Zakharov, «Vneshnetorgovaya deyatelnost` inostrannykh kuptsov v portakh Azovskogo i Chyornogo<br />
morey v seredine i vtoroy polovine XVIII v.», Vestnik Mosk. un-ta, σειρά 8, Istoriya 4,<br />
2004, σ. 85-102· Svitlana Novikova, «Vnesok grekiv u rosvitok torgovo sudnoplavstva<br />
azovs’komu mori (druga polovina XIX- pochatok CC st.», διδακτορική διατριβή, Ινστιτούτο Ι-<br />
στορίας, Ουκρανική Ακαδημία Επιστημών, Κίεβο 2005.<br />
3 Harvey, The Development of Russian Commerce.<br />
4 Ό.π., σ. 293.<br />
5 Β. Καρδάσης, Έλληνες ομογενείς στη Νότια-Ρωσία, 1775-1861, Αθήνα 1998, σ. 165-171.<br />
~ 392 ~
Change language