Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ «ΜΕΤΑΞΑ»<br />
μπορίου του εργοστασίου Μεταξά κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του –η οποία<br />
έφθασε και ξεπέρασε τον κύκλο της ζωής τριών γενεών. Όχι τυχαία το άρθρο αυτό<br />
εστιάζει στα αναπτυξιακά στάδια της επιχείρησης από την ίδρυσή της μέχρι περίπου<br />
το 1940. Πρόκειται στην ουσία για τα στάδια επέκτασης του εξαγωγικού ε-<br />
μπορίου των Μεταξά, κατά τη διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκαν η ιστορία, η<br />
φήμη και η παράδοση του εργοστασίου. Μετά τον πόλεμο αυτά τα στοιχεία συνιστούσαν<br />
το σημαντικότερο «κεφάλαιο» της κονιακοποιίας που μεταβιβαζόταν<br />
στους συνδιευθυντές Μεταξά της τρίτης γενιάς.<br />
α´. Η οργάνωση της ποτοβιομηχανίας<br />
Το Σεπτέμβριο του 1888, στο κατάστημα της οδού Αριστείδου στον Πειραιά, όπου<br />
έως τότε στεγαζόταν το μαγαζί αποικιακών του Σπύρου Μεταξά, ξεκινούσε επίσημα<br />
τη λειτουργία της η ομόρρυθμη εμπορική εταιρεία «Σπυρίδωνος και Ηλία Μεταξά».<br />
Ήδη όμως από το καλοκαίρι, οι δύο συνέταιροι είχαν παραγγείλει από Πειραιώτη<br />
έμπορο στη Μασσαλία φιάλες για κονιάκ, ετικέτες, φελλούς και τα απαραίτητα είδη<br />
εμφιάλωσης 7 . Η εμπειρία αρκετών χρόνων στο αποικιακό εμπόριο παρείχε σε αμφότερους<br />
την απαραίτητη εξοικείωση με τους κανόνες προώθησης της πώλησης προϊόντων<br />
που δεν συγκαταλέγονταν στα είδη πρώτης ανάγκης. Επρόκειτο όμως για προϊόντα,<br />
η διάθεση των οποίων στην ελληνική αγορά επηρέαζε και διαμόρφωνε τις καταναλωτικές<br />
προτιμήσεις του κοινού και τις τάσεις του συρμού, που διαδίδονταν με<br />
γοργούς ρυθμούς από τα μεγάλα αστικά κέντρα προς τις επαρχιακές αγορές.<br />
Μεταξύ των σημαντικότερων κανόνων η καλαίσθητη συσκευασία του εμπορεύματος,<br />
η οποία όχι μόνον μπορούσε να αυξήσει τις πωλήσεις, την τιμή του προϊόντος<br />
και κατ’ επέκταση τα κέρδη του παραγωγού, αλλά επίσης προσέθετε κύρος<br />
στην παραγωγική του μονάδα. Όταν επρόκειτο μάλιστα για ποτά, η διάθεσή τους<br />
σε φιάλες –και όχι σε βαρέλια 8 – ήταν το κυριότερο μέσο που διέθετε ο παραγωγός<br />
7 Βλ. ενδεικτικά την αλληλογραφία του Σπύρου Μεταξά με τον Πειραιώτη έμπορο Χαράλαμπο<br />
Μαρκίδη, τον πρώτο προμηθευτή της μικρής ακόμη ποτοποιίας Μεταξά σε ευρωπαϊκά<br />
είδη εμφιάλωσης, στο Αρχείο Μεταξά, Εμπορική Αλληλογραφία (φάκ. 1888). Ειδικότερα<br />
για τις πρώτες επαφές τους, βλ. επιστολή του Σπύρου με ημερομηνία 9 Ιουλίου 1888. Αναλυτικότερα<br />
βλ. Βόγλη, ό.π., σ. 117-136.<br />
8 Η συνήθεια των Ελλήνων οινοποιών να διακινούν το κρασί τους σε βαρέλια και όχι σε<br />
φιάλες, κατά μία εκδοχή, συγκαταλέγεται στους παράγοντες που εξηγούν την περιορισμένη<br />
ανάπτυξη της ελληνικής οινοποιίας. Προφανώς λόγω της περιορισμένης αγοραστικής δύναμης<br />
των καταναλωτών της εσωτερικής αγοράς οι οινοποιοί είχαν επαναπαυτεί στη διάθεση<br />
του ποτού τους σε βαρέλια, αφού και οι πελάτες τους ήταν έτσι συνηθισμένοι και τα ευρωπαϊκά<br />
είδη εμφιάλωσης, δεδομένης της απουσίας ελληνικών, ήταν δαπανηρά. Ως αποτέλεσμα<br />
όμως οι ίδιοι δεν μπορούσαν να αποτρέψουν την αλλοίωση που επέφερε το ξύλινο βαρέλι<br />
στην ποιότητα του ποτού τους μέχρι τη στιγμή της κατανάλωσής του. Βλ. σχετικά τον<br />
κριτικό απολογισμό της οινοποιίας του 19ου αιώνα με τίτλο, «Η εν Ελλάδι οινοποιΐα», Δελτίον<br />
της Βιομηχανικής και Εμπορικής Ακαδημίας 3 (1898) τχ. 5, σ. 67-69. Ειδικότερα βλ.<br />
Χριστίνα Αγριαντώνη, Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα, Αθήνα:<br />
Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος [1986], σ. 82-83, της ίδιας, «Η ελλη-<br />
~ 173 ~
Change language