o_19heefouak9i9v4do11ac41pi7a.pdf

ΤΣΙΦΛΙΚΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΖΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ (1455-1614)
μογραφικού παράγοντα με τον αριθμό των τσιφλικιών. Η δημογραφική εξέλιξη
ερμηνεύει την αριθμητική παρουσία τσιφλικιών. Αυτό εισάγει στη συζήτηση τον
εποικιστικό ρόλο των τσιφλικιών. γ) Μετατροπή τσιφλικιών σε χωριά. Σε βάθος
χρόνου, και εφόσον η εικόνα των αρχών του 17ου αι. παρέμεινε η ίδια στους δύο
επόμενους, προκύπτει ότι ενώ αρχικά ο θεσμός των τσιφλικιών λειτούργησε για να
ευνοήσει κάποιους αξιωματούχους ή έστω κρατικούς υπαλλήλους ως ανταμοιβή
των υπηρεσιών τους προς το κράτος (αλλά και στερέωσης του κεντρικού ελέγχου
στις επαρχίες), στη συνέχεια λειτούργησε προς όφελος της στερέωσης της μικρής
ιδιοκτησίας και των απλών καλλιεργητών. Πρόκειται, δηλαδή, για δύο διαφορετικές
πολιτικές του ίδιου του κράτους, οι οποίες εξυπηρετούσαν το ίδιο και διαμορφώθηκαν
ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες που αυτό αντιμετώπιζε. δ) Μεγαλύτερη
μουσουλμανική απ’ ό,τι χριστιανική ανάμειξη στη διαχείριση των τσιφλικιών
(ως επικαρπωτές ή και καλλιεργητές). ε) Αποσύνδεση του αξιώματος ενός προσώπου
από τη νομή ή απλή καλλιέργεια των τσιφλικιών, αφού εξ ίσου μπορούσαν
είτε να νέμονται είτε απλά να καλλιεργούν το τσιφλίκι. στ) Παρουσία τσιφλικιών
και σε βακουφικές γαίες. Η ανάπτυξη τσιφλικιών και σε βακουφικές γαίες
(σε αντίθεση, για παράδειγμα, με την Κριμαία) εξηγείται από τη σημαντική παρουσία
βακουφιών στην περιοχή. Ο θεσμός του τσιφλικιού εντάχθηκε έτσι μέσα
στον θεσμό του βακουφιού. Γενικά, φαίνεται ότι το τσιφλίκι «συμπεριφερόταν»
δημοσιονομικά ανάλογα με τη δημοσιονομική φυσιογνωμία ενός καζά. Καθώς ο
καζάς Διδυμοτείχου εμφάνιζε αυξημένη παρουσία βακουφιών, αντίστοιχα και τα
τσιφλίκια εντάσσονταν σε σημαντικό βαθμό σε βακούφια.
Η συγκριτική συγχρονική μελέτη αντίστοιχων παραδειγμάτων από άλλες περιοχές
και διαχρονική της ίδιας περιοχής (για τους δύο επόμενους αιώνες) θα βοηθήσουν
στην απάντηση των ερωτημάτων που τέθηκαν. Η απουσία εμπειρικών μελετών
αποτελεί εμπόδιο στη διατύπωση γενικών συμπερασμάτων και στην ερμηνεία
σύνθετων φαινομένων, όπως αυτά που συνέβησαν στις οθωμανικές επαρχίες κατά
το πέρασμα από τον 16ο στον 17ο αι.
~ 113 ~